Pielęgnacja skóry po zabiegach medycyny estetycznej

Medycyna estetyczna jest młodą gałęzią medycyny, narodziła się we Francji z inicjatywy lekarza endokrynologa Jeana Jacquesa Legrana i z roku na rok staje się coraz bardziej popularna, również w Polsce. W 1978 r. powołano Międzynarodowy Związek Medycyny Estetycznej z siedzibą w Paryżu, skupiający w jedną organizację związki krajowe działające we Francji, Włoszech, Belgii i Hiszpanii. W Polsce Sekcję Medycyny Estetycznej Polskiego Towarzystwa Lekarskiego powołano w 1993 r. Pojęcie „medycyna estetyczna” wchodzi w skład szerszego terminu – estetologia medyczna. Jest to nauka badająca, pielęgnująca i korygująca piękno ludzkiego ciała za pomocą środków medycznych. W obrębie pojęcia „estetologia medyczna” oprócz medycyny estetycznej wyróżniamy również dermatologię estetyczną, chirurgię estetyczną, ginekologię estetyczną i stomatologię estetyczną. Medycyna estetyczna zajmuje się zdrowiem człowieka w kontekście wizerunku pacjenta, wyglądu zewnętrznego i związanego z nim samopoczucia, samoakceptacji, jakości życia pacjenta.

Z gabinetu lekarskiego wychodzimy z dokładną listą zaleceń i przeciwwskazań. Niestety częstym błędem jest niestosowanie się do wytycznych lekarza, podczas gdy tylko prawidłowa pielęgnacja pozwoli uniknąć powikłań i uzyskać maksymalny efekt, na którym nam zależało. Prawidłowa pielęgnacja skóry w domu to często lekceważony, choć kluczowy etap postępowania, równie istotny, jak dobór techniki, sprzętu, prawidłowe przeprowadzenie samego zabiegu i praktyka przedzabiegowa. Do grzechów głównych pacjentów zalicza się również ignorowanie obowiązku stosowania ochrony przeciwsłonecznej. Podrażniona i wrażliwa skóra po zabiegach wymaga szczególnej ochrony, stąd też unikać należy basenu, sauny, solarium, pomieszczeń o dużym stężeniu dymu papierosowego, intensywnego makijażu, dużego wysiłku fizycznego.

Prawidłowa pielęgnacja skóry powinna obejmować czynniki takie jak: eliminowanie ryzyka infekcji, nawilżanie i regenerację skóry, odbudowę jej naturalnej bariery ochronnej oraz ochronę przed wpływem światła UV.

Według ankiety przeprowadzonej w 2017 r. przez Polskie Towarzystwo Medycyny Estetycznej i Anti-Aging w 450 polskich gabinetach medycyny estetycznej, do najczęściej wybieranych przez Polki zabiegów na twarz należą toksyna botulinowa, wypełniacze, mezoterapia i zabiegi z udziałem tkanek autoimmunologicznych, jeśli chodzi o zabiegi na ciało, największą popularnością cieszą się mezoterapia, laseroterapia i lipoliza, a do najchętniej „poprawianych” obszarów zaliczają się szyja, dekolt i brzuch. Popularnością cieszą się również peelingi chemiczne i zabiegi laserowe. Jeśli chodzi o obszary twarzy, jakie najchętniej pacjentki poddają zabiegom, są to czoło, usta i okolice oczu. Polki podchodzą do zabiegów medycyny estetycznej nie bez obaw – obawy dotyczą najczęściej nienaturalnego efektu, bólu i ewentualnych powikłań. Jakie są najskuteczniejsze zabiegi medycyny estetycznej? Wszystko zależy od kondycji skóry danego pacjenta, jego potrzeb i efektów, jakie chce uzyskać, problemów, których rozwiązania szuka w gabinecie.

Poniżej omówimy mechanizm działania, wskazania i przeciwwskazania popularnych zabiegów skupiających się na stymulowaniu aktywności skóry.

Mezoterapia igłowa jest metodą polegającą na podaniu za pomocą igły (dermapenu lub rollera w przypadku mezotermii mikroigłowej) na różnych głębokościach skóry (podskórnie, śródnaskórkowo, na granicy naskórkowo-skórnej) preparatów poprawiających kondycję skóry, dobranych indywidualnie do potrzeb pacjenta. Oprócz aplikacji substancji biologicznie czynnych znaczenie ma również sam uraz skóry – stymuluje skórę do nasilenia produkcji kolagenu. Zabieg mezoterapii zaliczamy do metod biorewitalizacji skóry, które obejmują dwa procesy – biostymulację (w jej efekcie uzyskujemy poprawę napięcia i elastyczności) oraz biorestrukturyzację – odbudowy skóry na skutek jej kontrolowanego uszkodzenia. Wskazania do stosowania zabiegu to rewitalizacja skóry, niwelowanie zmarszczek, przebarwień, terapia rozstępów, blizn, cellulitu. Stosowana jest w leczeniu m.in. łysienia, nadpotliwości, bliznowców. Wśród przeciwwskazań do wykonania zabiegu wyróżnia się m.in.: choroby metaboliczne (np. cukrzycę), autoimmunologiczne, nowotworowe, choroby krwi, stwardnienie rozsiane, miejscowe stany zapalne skóry, opryszczkę, okres ciąży i karmienia piersią, przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych. Do niepożądanych efektów pozabiegowych zaliczają się rumień, delikatny obrzęk, siniaki, krwiaki, plamy, przebarwienia, guzki, stwardnienia.

Wydawałoby się, że peelingi chemiczne to współczesny wynalazek, którego matką jest potrzeba wiecznie młodej, pozbawionej zmarszczek skóry. Nic bardziej mylnego – historia stosowania peelingów w celu poprawy struktury skóry sięga czasów starożytnych. Powszechnie wiadomo, że Kleopatra kąpała się w zsiadłym mleku, chemicy rozumieją, że zawiera ono kwas alfa-hydroksylowy o działaniu złuszczającym. Peelingi chemiczne możemy podzielić ze względu na głębokość działania (powierzchniowe – działające w obrębie naskórka, średniogłębokie – sięgające górnych warstw skóry, i głębokie) lub ze względu na sposób złuszczania (chemiczne, mechaniczne, fizyczne). Peelingi chemiczne to zabiegi wykorzystujące substancje (najczęściej kwasy alfa-hydroksylowe) powodujące kontrolowane, całkowite lub częściowe złuszczanie naskórka, usuwanie powierzchniowych warstw skórnych, a następnie regenerację i tworzenie nowych warstw tkanki skórnej. Peelingi stosowane są w celu poprawy mikrokrążenia krwi, stymulacji fibroblastów, zwiększenia stężenia glikozaminoglikanów, wykorzystuje się je m.in. w pielęgnacji skóry z bliznami potrądzikowymi, skóry z przebarwieniami, piegami, ostudą, powierzchniowymi zmarszczkami, oznakami fotostarzenia. Mechanizm działania peelingów chemicznych opiera się na osłabieniu wiązań jonowych pomiędzy keratynocytami i ich zerwaniu skutkującym oderwaniem zewnętrznej warstwy rogowej naskórka. Nieprzyjemne efekty, jakie wiążą się z zabiegiem, to podrażnienie skóry, pieczenie, świąd, ból, rumień, utrzymujące się do około 5 dni od zabiegu.

Kolejnym popularnym zabiegiem stymulującym biorewitalizację skóry jest mikrodermabrazja, polegająca na kontrolowanym ścieraniu warstw naskórka przy pomocy urządzeń wyposażonych w głowice pokryte opiłkami diamentu bądź generujących strumień mikrokryształków korundu. Odmianą mikrodermabrazji jest oxybrazja, która z kolei wykorzystuje jako medium ścierające strumień tlenu i soli fizjologicznej. Mechaniczne złuszczanie naskórka połączone jest z zastosowaniem podciśnienia, które zasysa martwe komórki, dodatkowo zapewniając delikatny masaż. Mikrodermabrazja przyczynia się do stymulacji procesów metabolicznych, pobudzenia fibroblastów, przyspieszenia podziałów komórkowych w warstwie podstawnej naskórka, w pewnym stopniu również w obrębie skóry właściwej. Zabieg polecany jest w przypadku szorstkiej, nadmiernie zrogowaciałej skóry, skóry trądzikowej z nadmiernie rozszerzonymi porami (ujściami gruczołów łojowych), łojotokiem i zaskórnikami, skóry z zaburzeniami pigmentacyjnymi, oznakami fotostarzenia, powierzchniowymi zmarszczkami. Po zabiegu występować może przejściowe zaczerwienienie skóry.

Przypomnę raz jeszcze to, co powiedzieliśmy sobie na początku – prawidłowa pielęgnacja pozabiegowa to istotny element zabiegu mający realny wpływ na efekt, jaki chcemy uzyskać. Odpowiednio dobrane dermokosmetyki pomogą zniwelować nieprzyjemne efekty pozabiegowe takie jak uczucie ściągnięcia, kłucia, podrażnienie, zaczerwienienie skóry. Jakich składników aktywnych szukać w dermokosmetykach, by zapewnić skórze właściwą pielęgnację? Podpowiadamy poniżej.

Witamina K, kojarzona przez większość z nas z procesem krzepnięcia krwi, przyspiesza proces wchłaniania się podskórnych siniaków, popękanych naczynek i zaczerwienień. Zastosowana w dermokosmetykach do cery naczyniowej pobudza aktywność substancji odpowiedzialnych za proces krzepnięcia krwi, dzięki czemu następuje szybsze uszczelnienie uszkodzonego naczynia krwionośnego, zatrzymanie wypływu krwinek, a przez to zmniejszenie widoczności zaczerwienień. Dermokosmetyki z witaminą K poprawiają koloryt skóry, a także rozjaśniają zasinienia będące następstwem kumulowania się „pajączków” w jednym miejscu. Sprawdzą się zarówno jako pielęgnacja przygotowująca skórę do zabiegów medycyny estetycznej, jak i łagodząca ich następstwa.

Drugą obok witaminy K substancją polecaną zarówno do pielęgnacji cery naczyniowej, jak i skóry z rumieniem i teleangiektazjami po zabiegach jest hesperydyna. Biologiczna aktywność hesperydyny polega m.in. na hamowaniu aktywności hialuronidazy, enzymu przyczyniającego się do rozpadu kwasu hialuronowego, stanowiącego główny składnik śródbłonka naczyń krwionośnych. Hesperydyna działa przeciwzapalnie, ochronnie, normalizuje przepuszczalność naczyń, wspomaga działanie witaminy K. Kompleks diosminy i hesperydyny zapobiega powstawaniu i utrwalaniu zmian rumieniowych, uszczelnia ścianki naczyń krwionośnych, wzmacnia je, zmniejsza tendencję do powstawania teleangiektazji.

Powiedzieliśmy sobie, że skóra po zabiegach medycyny estetycznej wymaga regeneracji, odbudowy warstwy lipidowej. Doskonałe właściwości regeneracyjne wykazuje sukralfat zapożyczony przez kosmetologów z medycyny. Sukralfat, czyli uwodniona sól glinowa ośmiosiarczanu sacharozy, łagodzi podrażnienia, przywraca skórze komfort, pobudza wzrost komórek naskórka. Korzystne efekty pielęgnacyjne przynosi połączenie sukralfatu i diosgeniny. Diosgenina to hormon roślinny będący składnikiem ekstraktu z korzenia dzikiego pochrzynu, rośliny powszechnie wykorzystywanej w medycynie ludowej Ameryki Południowej. Diosgenina działa ochronnie, sprzyja utrzymaniu właściwego poziomu nawilżenia, a co za tym idzie – napięcia i elastyczności skóry, zwiększa odporność komórek na stres środowiskowy (związany m.in. z aktywnością wolnych rodników tlenowych czy zanieczyszczeniem powierza). Sukralfat i diosgeninę znajdziecie w kremie Corneo-Sensilium Pharmaceris, a oprócz nich krem zawiera również srebro, które przeciwdziała rozwojowi bakterii.

Zabiegi medycyny estetycznej wymagające przerwania ciągłości naskórka niosą za sobą ryzyko powstawania przebarwień posłonecznych, stąd zalecane jest unikanie bezpośredniej ekspozycji skóry na promieniowanie UV i stosowanie kremów z filtrami. Fotoprotekcję należy stosować przez okres co najmniej dwóch tygodni po zabiegu, faktor ochrony powinien wynosić minimum SPF 30, warto zastosować faktor SPF 50. Ponieważ ostrzeżeń przed szkodliwym wpływem światła UV na skórę nigdy dość, przypomnimy pokrótce najważniejsze cechy i zagrożenia generowane przez UV A i UV B. Promieniowanie UV B największe natężenie wykazuje w godzinach okołopołudniowych, jest zatrzymywane przez szyby okienne i samochodowe, działa głównie w obrębie naskórka. Skutki nadmiernej ekspozycji skóry na promieniowanie UV B widzimy już po kilku godzinach w postaci rumienia i poparzeń. Promieniowanie UV A towarzyszy nam praktycznie przez cały dzień, bez względu na to, czy stoimy w korku, siedzimy w biurze czy spacerujemy po parku. Mało tego, towarzyszy nam nawet w pochmurne dni. Jego dawki kumulują się w organizmie, dlatego też następstwa działania promieniowania UV A na skórę zauważymy dopiero po latach. Promieniowanie UV A w przeciwieństwie do UV B odgrywa większą rolę w procesie starzenia się skóry, ponieważ wnika głębiej, przenika do skóry właściwej i uwalnia kolagenazę – enzym odpowiedzialny za degradację włókien kolagenu i elastyny, a także nasila generowanie wolnych rodników.

Przydatnym elementem pielęgnacji skóry po zabiegach estetycznych jest makijaż korekcyjny. Kosmetyki przeznaczone do tego rodzaju makijażu charakteryzują się wysokim stopniem krycia, a jednocześnie lekką, niepozostawiającą efektu maski konsystencją, pozwalającą na rozprowadzenie podkładu na skórze bez konieczności jej nadmiernego pocierania. Kolor podkładu lub korektora dobieramy w zależności od zmiany, jaką obserwujemy na skórze (przekrwienia, zasinienia), na podstawie znanej z lekcji plastyki teorii barw dopełniających się. Zgodnie z duchem multifunkcyjności – kosmetyki do makijażu nie tylko zmieniają koloryt skóry i maskują niedoskonałości, ale też działają pielęgnacyjnie – znajdziemy w nich m.in. kwas hialuronowy, witaminę B₃, wyciąg z ostropestu.

Medycyna estetyczna przynosi szybkie i długotrwałe efekty poprawy stanu skóry i jakości życia pacjenta. Zaawansowane procedury zabiegowe zawsze zawierają punkt „pielęgnacja przed- i pozabiegowa”, mimo możliwości nowoczesnego sprzętu i technologii – regularna, systematyczna, dedykowana konkretnemu problemowi skóry pielęgnacja zawsze jest wskazana.

1. Galęba: Ocena jakości życia pacjentów przed i po wybranych zabiegach z zakresu medycyny estetycznej. Praca doktorska. Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Wydział Nauk o Zdrowiu, Poznań 2011.
2. Śpiewak: Estetologia medyczna, medycyna estetyczna, dermatologia estetyczna, chirurgia estetyczna, ginekologia estetyczna, stomatologia estetyczna – definicja i wzajemne relacje poszczególnych dziedzin, Estetol Med Kosmetol 2012; 2(3): 69-71.
3. Ł. Rdzanek: Peelingi – zastosowanie, możliwości, zagrożenia cz. 1 peelingi chemiczne, Kosmetologia Estetyczna 3/2013/vol. 2 str. 179 – 184.
4. Pihut: Mikrodermabrazja – pielęgnacyjny zabieg stymulujący biorewitalizację skóry, Kosmetologia Estetyczna 2012/1/vol. 1 str. 69 – 70.
5. Walkowicz: Mezoterapia igłowa i mikroigłowa, Kosmetologia estetyczna 4/2019/vol. 8,str. 466, 467.
6. https://dermaestetic.pl/medycyna-estetyczna/poznaj-badanie-popularnosci-medycyny-estetycznej-polsce-wrzesien-2017/.
7. https://medph.pl/2019/05/15/postepowanie-po-zabiegach-medycyny-estetycznej-oraz-pielegnacja-skory-przesuszonej/.