Tonik-mgiełka – odświeżenie i tonizowanie skóry

Na początek krótkie przypomnienie czym jest pH. Zgodnie z podręcznikową definicją pH to ujemny logarytm stężenia jonów wodorowych (mówiąc dokładniej – aktywności jonów wodorowych). Roztwór ma kwaśne pH jeżeli przeważają w nim jony wodorowe (H₃O⁺), a zasadowy – jeżeli przeważają jony wodorotlenowe (OH^-). W przypadku czystej wody wszystkie jony wodorowe są zobojętnione przez jony wodorotlenowe i woda ma charakter obojętny. Kwasowy zakres skali pH obejmuje wartości od 0 do 7, zasadowy od 7 do 14, pH 7 to odczyn obojętny.

pH skóry jest różne w zależności od obszaru ciała, a także od warstwy skóry – w samej warstwie rogowej pH oscyluje od wartości poniżej 5 w warstwach zewnętrznych, do wartości około 7 (7,2-7,4), w warstwach głębszych, graniczących z warstwą żywą naskórka, podobnie jak w skórze właściwej. Kwaśne pH powierzchni skóry związane jest z aktywnością enzymów m.in. sulfonylotransferazy, w efekcie działania enzymów powstają kwasy rozpuszczalne w wodzie m.in. mlekowy, pirolidynokarboksylowy i urokainowy.

pH warstwy rogowej ma wpływ na trzy mechanizmy i funkcje pełnione przez skórę – funkcję bariery chroniącej przed wnikaniem drobnoustrojów, funkcję integralnej bariery chroniącej przed wpływem środowiska zewnętrznego i mechanizmu przepuszczalności bariery naskórkowej. Zmiany fizjologicznego pH warstwy rogowej skutkują zaburzeniami funkcji barierowej naskórka. Kwaśne pH jest istotne z punktu widzenia mikrobiomu skóry – pH obojętne to dobre środowisko do namnażania się bakterii chorobotwórczych, utrzymujące się przez dłuższy czas podwyższone pH zaburza funkcjonowanie fizjologicznej mikrobioty naskórka.

Homeostaza przepuszczalności bariery naskórkowej warunkowana jest gradientem pH w warstwie rogowej i aktywnością enzymów lipolitycznych, dla których optymalne pH wynosi między 4 a 5.

Czynniki mające wpływ na pH warstwy rogowej naskórka i pH powierzchni skóry dzielimy na endogenne, ale nie mające związku z zaburzeniami patologicznymi, endogenne mające związek z zaburzeniami patologicznymi i egzogenne. Czynniki endogenne to m.in.:

- wiek – kilka dni po urodzeniu skóra dziecka ma pH około 7 i stopniowo maleje w trakcie okresu noworodkowego. Wzrost pH skóry i utrata zdolności buforowych (wyrównywania pH) obserwowana jest u osób w podeszłym wieku. W skórze osób starszych obserwuje się wzmożoną aktywność enzymów alkalicznych, odpowiedzialnych za degradację ceramidów,

- obszar ciała – wyższe pH obserwowane jest w okolicy pach i pachwin, dlatego by przeciwdziałać kolonizacji tych obszarów przez bakterie powodujące rozkład potu i nieprzyjemny zapach antyperspianty zawierają w składzie estry kwasu cytrynowego,

- fototyp skóry – istnieją badania wskazujące na bardziej kwaśne (około 4,6) wartości pH u osób ze skórą o fototypie IV-V wg skali Fitzpatricka w porównaniu do osób o jasnym fototypie, dla których typowe są mniej kwasowe wartości (około 5).

Do czynników egzogennych zaliczmy m.in.: niewłaściwą pielęgnację, stosowanie zasadowych mydeł, pH wody jaką stosujemy do mycia. Istotnym, szeroko opisywanym w literaturze dermatologicznej czynnikiem mającym wpływ na poziom pH jest oczyszczanie skóry, a dokładniej mówiąc pH produktu stosowanego do oczyszczania. Publikacje donoszą, że w zależności od stosowanych produktów i samego procesu mycia skóry, wartość pH może zmieniać się w granicach 0 do 3 jednostek, a czas powrotu skóry do pH wyjściowego od 45 minut nawet do kilku godzin.

Dysfunkcje mechanizmów mających za zadanie utrzymanie właściwego gradientu pH skutkują enzymatyczną hydrolizą lipidów międzykomórkowych, zmianą ich struktury i składu, w efekcie dochodzi do zaburzenia funkcji barierowych skóry i spójności warstwy rogowej. Zaburzenia pH skóry brane są pod uwagę w badaniach dotyczących dermatoz takich jak: atopowe zapalenie skóry, rybia łuska, pieluszkowe zapalenie skóry, grzybica stóp, trądzik, kontaktowe zapalenie skóry. Badacze zauważyli że u pacjentów z AZS pH skóry jest wyższe niż pH skóry zdrowej, dodatkowo wzrost pH obserwuje się w obszarach ciała najbardziej podatnych na przesuszenie i świąd. Jedna z teorii tłumaczących zmienione pH skóry w AZS mówi o redukcji ilości wolnych kwasów tłuszczowych i kwasu urokainowego, związanej z kolei ze zmniejszonym stężeniem filagryny.

Kwasy AHA powszechnie znane w kosmetologii są wykorzystywane m.in. do regulowania zaburzeń keratynizacji naskórka. Kwas mlekowy posiada zdolność do stymulowania produkcji ceramidów przez keratynocyty o 300% (badania in vitro). Jedna z publikacji donosi, że stosowanie preparatu zawierającego 4% kwasu mlekowego (pH 3,7-4,0) zaowocowało znaczącą poprawą funkcji barierowych skóry, mierzoną za pomocą pomiaru TEWL (przeznaskórkowej utraty wody). Aplikowanie kwasu mlekowego przynosi skuteczne efekty w przypadku zaburzeń funkcjonowania skóry wynikających ze spadku ilości ceramidów (deficyt ceramidów prowadzi do nadmiernej utraty wody i suchości skóry).

Zaburzenia pH skóry skutkują nie tylko ryzykiem rozwoju mikroorganizmów i zaburzeniem barierowości ale też ma wpływ na powstawanie przebarwień. Wzrost pH w obszarze wokół melanosomów (organelli transportujących melaninę z melanocytów do keratynocytów) prowadzi do nadreaktywności tyrozynazy i wadliwego procesu melanogenezy. W procesie powstawania melanosomów pH zmienia się z kwaśnego (5) do obojętnego (6,8) i jest to bardzo istotny proces ponieważ w środowisku kwaśnym tyrozynaza traci aktywność. Z tego też powodu dermokosmetyki mające za zadanie przeciwdziałać przebarwieniom zawierają w składzie substancje aktywne o charakterze kwasowym.

W jaki sposób bada się pH skóry? Do pomiaru pH skóry, podobnie jak do pomiaru pH roztworów służy elektroda, by ułatwić pomiar elektroda ma płaskie zakończenie. Aby wynik był wiarygodny, pomiar należy przeprowadzić w ściśle określonych warunkach temperatury i wilgotności otoczenia, po wcześniejszej aklimatyzacji probanta w pomieszczeniu pomiarowym.

Skórę alergiczną i wrażliwą łączy problem uszkodzonej bariery naskórkowej. W ostatnich latach w kosmetologii zwraca się coraz większą uwagę na znaczenie mikrobiomu w prawidłowym funkcjonowaniu skóry jako bariery chroniącej przed wpływem środowiska zewnętrznego. Nawilżająco-łagodzący tonik-mgiełka Puri-Sensilique zawiera probiotyk (mieszaninę glukooligosacharydów i inuliny), który wspomaga funkcjonowanie korzystnych dla zdrowia skóry mikroorganizmów, jednocześnie nie wpływając na rozwój bakterii chorobotwórczych. Probiotyk reguluje równowagę koegzystujących ze sobą korzystnych i chorobotwórczych bakterii dzięki czemu zapobiega zaczerwienieniom, podrażnieniom i swędzeniu skóry. Zdolność selektywnego wspomagania przez nasz prebiotyk bakterii korzystnych dla skóry bez wpływu na bakterie patogenne została zbadana na podstawie produktów metabolizmu bakterii. Badanie wykazało że stosowany przez nas surowiec nie jest konsumowany przez bakterie patologiczne, a jedynie przez bakterie komensalne, podobnie jeśli chodzi o grzyby. Tonik-mgiełka do cery wrażliwej skutecznie nawilża, oczyszcza, usuwa pozostałości makijażu i zanieczyszczeń, łagodzi dyskomfort skóry.

Bakterie Cutibacterium acnes rozwijają się w środowisku o pH między 6 a 6,5, natomiast w pH poniżej 6 obserwuje się znaczną redukcję ich aktywności, stąd też w pielęgnacji cery trądzikowej tonizowanie  skóry jest szczególnie istotnym krokiem. Wchodzący w skład toniku wyciąg  z łopianu znany jest od pokoleń z działania antybakteryjnego, antyseptycznego i oczyszczającego.

Kwas migdałowy zawarty w Oczyszczającym sprayu antybakteryjnym Sebo-Almond-Claris znany jest z właściwości przeciwbakteryjnych, nawilżających, rozjaśniających i złuszczających. Spośród rodziny α-hydroksykwasów wykazuje najsilniejsze działanie przeciwbakteryjne ze względu na podobieństwo budowy chemicznej do pewnych antybiotyków. Hamując aktywność bakterii Cutibacterium acnes przyczynia się do redukcji zaskórników i towarzyszących trądzikowi zmian ropnych, hamowania łojotoku.

Skóra naczyniowa wymaga pielęgnacji opartej o składniki aktywne o działaniu wzmacniającym ścianki naczyń krwionośnych, niwelującym napięcie, łagodzącym i regenerującym. D-pantenol stymuluje podziały komórek naskórka, przyspiesza regenerację naskórka i łagodzi podrażnienia, nawilża i zmiękcza naskórek, działa osłaniająco, przeciwzapalnie, stymuluje powstawanie nabłonka. D-pantenol pobudza namnażanie fibroblastów i tworzenie nowego naskórka w miejscach uszkodzeń i ubytków skóry. Wpływa na wzrost syntezy lipidów skórnych, a przez to usprawnienie i wzmocnienia bariery ochronnej skóry. Efekty stosowania kosmetyków z zawartością d-pantenolu to poprawa nawilżenia, jako że jest to związek higroskopijny, będzie wykazywał synergizm działania w połączeniu z gliceryną.

Acerola – wiśnia z Barbados znana jest ze szczególnie wysokiej zawartości witaminy C, a także antyoksydantów, karotenoidów, polifenoli, fruktozy i glukozy. Najwyższą zawartość witaminy C obserwuje się w niedojrzałych owocach. Witamina C jest niezbędna do prawidłowego przebiegu procesu powstawania kolagenu. Pełni w tym procesie rolę kofaktora enzymów hydroksylujących, jej niedobór wywołuje zakłócenie procesu syntezy kolagenu, przekładające się na spadek elastyczności i jędrności skóry oraz - co ważne u osób ze skórą naczyniową - kruchość naczyń włosowatych, pociągającą za sobą tendencję do powstawania siniaków i mikrowylewów.

W badaniach aplikacyjnych skuteczności działania Toniku-mgiełki Puri-Capilique, zdecydowana większość probantów wskazała na odświeżające i tonizujące działanie kosmetyku, probanci zauważyli również, że po zastosowaniu toniku skóra jest ukojona, promienna, gładka i miękka w dotyku.

1. M. Ali, G. Yosipovitch: Skin pH: From basic science do Basic skin care, Acta Derm Venereol 2013; 93: 261–267