Prawidłowa pielęgnacja włosów - nie tylko po lecie

• jak zbudowany jest włos i jakimi parametrami jest opisywany;
• jaki szampon wybrać do wrażliwej skóry głowy, jaki do włosów przetłuszczających się, a jaki do suchych;
• jakie efekty przynosi stosowanie peelingu enzymatycznego;
• dlaczego warto nakładać odżywkę do włosów.

Uszkodzenia włosów każdy widzi, ale czy zastanawiałyście się kiedyś, jak to się dzieje, jakie zmiany zachodzą w strukturze włosa, że z gładkiego, połyskującego w słońcu pasemka nagle mamy szorstki pędzel?

W tym artykule przyjrzymy się z bliska procesom „destrukcji fryzury” i przypomnimy składniki istotne z punktu widzenia pielęgnacji poszczególnych rodzajów włosów i skóry głowy.

Zaczniemy od krótkiego omówienia budowy włosa. Włos zbudowany jest z korzenia (inaczej cebulki) zlokalizowanego w mieszku włosowym i trzonu (inaczej łodygi). To właśnie łodygę włosa poddajemy wszelakim zabiegom pielęgnacyjnym i stylizacji, mimo że jest ona martwą częścią włosa. W ramach łodygi wyróżniamy nasadkę, część środkową oraz końcówkę włosa, warstwa zewnętrzna włosa to osłonka, wewnętrzna – kora. Osłonka włosa jest zbudowana z nachodzących na siebie dachówkowato łusek zrogowaciałej keratyny. Łuski są przezroczyste – nie posiadają barwnika, standardowo włos ludzki zawiera od 7 do 10 warstw łusek. Pomiędzy łuskami znajdziemy mieszaninę wolnych kwasów tłuszczowych i ceramidów, czyli cement komórkowy, mający za zadanie zatrzymywać wodę we wnętrzu włosa. Podstawowe czynności takie jak szczotkowanie czy modelowanie włosów mogą powodować odłamywanie i unoszenie poszczególnych łusek. Osłonka jest narażona na pękanie pod wpływem wysokich temperatur, zabiegów chemicznych, promieniowania UV.

Kora włosa – wewnętrzna część łodygi, zbudowana jest z keratyny, w składzie keratyny z kolei znajdziemy aminokwasy m.in.: lizynę, argininę, cysteinę, tyrozynę czy kwas glutaminowy. W strukturze keratyny włosa woda może być wiązana za pomocą wiązań wodorowych z resztami kwasowymi bądź zasadowymi polipeptydowego łańcucha – włos musi zawierać minimum 10% wody, by wyglądał na zdrowy i zadbany.

W samym centrum łodygi włosa znajdziemy rdzeń. Co ciekawe, występuje on tylko w grubych włosach, włosy cienkie są w środku puste. Rdzeń zwiększa odbicie światła, dzięki czemu włosy wykazują większy połysk.

Barwa i grubość – te są oczywiste, rzadziej natomiast używamy pojęć sorpcyjność, higroskopijność, rozciągliwość, kapilarność, odporność na zerwanie.

Sorpcyjność to zdolność pochłaniania przez włosy różnych substancji, zwiększa się wraz ze wzrostem temperatury oraz niejako z wiekiem włosa – końcówki długich włosów będą wykazywały największą chłonność. Większa chłonność charakteryzuje też włosy zniszczone, o uszkodzonej strukturze łusek i jest również zależna od pH – w kwaśnym pH łuski są ułożone dachówkowato, szczelnie, pH zasadowe rozchyla łuski i zwiększa ich sorpcyjność.

Zdolność pochłaniania wody z otoczenia, czyli higroskopijność – im włos jest bardziej zniszczony, tym więcej chłonie wody, ale też szybciej tę wodę oddaje, np. podczas suszenia. Większa skłonność do pochłaniania wody przekłada się na efekt tzw. puszenia się włosów i utraty kształtu starannie ułożonej fryzury.

Rozciągliwość wyznacza odporność mechaniczną włosa. Dzięki przejściu keratyny z formy α do formy β możliwe jest wydłużanie obciążonych włosów o około 10% i ich ponowny powrót do pierwotnego kształtu. Jeśli chodzi o wytrzymałość włosów i odporność na zerwanie – włos może wytrzymać obciążenie na poziomie 50 g. Sprężystość i wytrzymałość to podstawowe parametry zdrowych włosów. Im większa sprężystość włosów tym są one mniej narażone na uszkodzenia przy zabiegach mechanicznych. Sprężystość i wytrzymałość w laboratoriach są mierzone aparaturowo, a zasady pomiaru opierają się na prawach fizyki. Na sprężystość i wytrzymałość włosów wpływ mają wiązania jonowe i wodorowe, te są destabilizowane, rozrywane pod wpływem zmoczenia i nagrzewania, a co z tego wynika – mokre włosy są bardziej łamliwe, podatne na uszkodzenia, dlatego też mokre włosy należy rozczesywać ze zwiększoną starannością i delikatnością.

Prawidłowa pielęgnacja włosów powinna dotyczyć nie tylko łodygi włosa, ale też skóry głowy, nie ma mowy o dobrej kondycji włosów bez zdrowej skóry głowy. Biolodzy, biorąc pod uwagę budowę włosa, wyróżniają włosy dojrzałe, zależne od płci, włosy pośrednie, lanugo i vellus. Na rynku kosmetycznym standardowo spotkamy podział produktów do włosów ze względu na ich dominujący problem – do włosów normalnych, suchych, przetłuszczających się i wrażliwych.

Niejednokrotnie spędziliśmy kilkanaście minut przy półce w drogerii czy aptece, by wybrać szampon najbardziej adekwatny do rodzaju włosów, problemu i efektów, jakie chcemy uzyskać...

Szampony do skóry wrażliwej. Związki powierzchniowo czynne są kosmetykom myjącym niezbędne tak, jak nam ludziom powietrze. Związki powierzchniowo czynne, inaczej surfaktanty, charakteryzują się amfifilową budową – w obrębie cząsteczki posiadają grupę hydrofilową (określaną jako „głowa”), która wykazuje powinowactwo (podobieństwo) do wody, i grupę hydrofobową (inaczej lipofilową, określaną jako „ogon”) wykazującą podobieństwo do substancji tłuszczowych. W roztworach rozcieńczonych cząstki surfaktantów występują wyłącznie w postaci monomerów (cząstek pojedynczych). Po osiągnięciu tzw. CMC – krytycznego stężenia micelizacji w roztworze powstają micele. Cząsteczki surfaktantu grupują się w sferyczne układy (ale też elipsoidalne i cylindryczne), w których grupy hydrofobowe kierują się do środka układu, grupy hydrofilowe natomiast na zewnątrz, w kierunku wody. Micele sferyczne zbudowane są na ogół z 30-100 cząsteczek, a ich średnica sięga kilku nanometrów. Z laboratorium przechodzimy do drogerii i apteki – szampony micelarne cieszą się ostatnio dużą popularnością. Grupowanie się cząstek detergentów w micele skutkuje m.in. ograniczeniem ich potencjału drażniącego, stąd szampony micelarne polecane są zwłaszcza dla wrażliwej skóry głowy. Szampony micelarne zapewniają skuteczne i delikatne usuwanie zanieczyszczeń, na ogół charakteryzują się niską lepkością i transparentnym wyglądem.

By sprostać potrzebom wrażliwej skóry głowy, w dedykowanych jej szamponach wykorzystuje się m.in. betainę i allantoinę. Naturalna betaina, pozyskiwana z buraków cukrowych, sprawdza się jako substancja nawilżająca i redukująca podrażnienia. Allantoina od pokoleń używana jest w medycynie jako składnik maści i zasypek stosowanych w leczeniu trudno gojących się uszkodzeń skóry. Kosmetykom nadaje własności wygładzające i zmiękczające skórę, łagodzące podrażnienia.

Szampony do skóry przetłuszczającej się oraz z problemem łupieżu. Łojotokowe zapalenie skóry i łupież to dwie najczęściej diagnozowane choroby skóry głowy. Łojotokowe zapalenie skóry dotyczy 1-3% ludności, łupież do 10%. Oczywiste jest, że pozbycie się objawów możliwe jest tylko w efekcie zleconej przez dermatologa kuracji, jednak istotną rolę w profilaktyce odgrywa stosowanie odpowiednio dobranych szamponów. Do klasyki gatunku, sprawdzonej i stosownej od lat w pielęgnacji skóry łojotokowej oraz dotkniętej łupieżem należą: wyciąg z łopianu, piroglutaminian cynku, ekstrakt z kory wierzby czy octopirox. Ekstrakt z łopianu ma właściwości bakterio- i grzybobójcze, łagodzi zaburzenia czynności skóry łojotokowej, normalizuje wydzielanie łoju i reguluje florę bakteryjną. Piroglutaminian cynku to aktywny fizjologiczny seboregulator, ma właściwości antybakteryjne, redukuje wydzielanie sebum przez hamowanie aktywności 5 alfa-reduktazy (enzymu odpowiedzialnego za uruchomienie mechanizmu wydzielania sebum). Wyciąg z kory wierzby bogaty w kwas salicylowy sprzyja usuwaniu martwych komórek naskórka.

Szampony do włosów suchych i zniszczonych. W przypadku włosów suchych (nie tylko po lecie) czy zniszczonych zabiegami fryzjerskimi warto szukać szamponów zawierających w składzie kationowe kondycjonery o INCI Polyquaternium. Kationowy kondycjoner do skóry i włosów, otrzymywany z celulozy pozyskiwanej z bawełny, nawilża, poprawia wygląd włosów i przyspiesza  naprawę rozdwojonych końcówek, pozostawia włosy jedwabiste w dotyku. Miękkość i jedwabistość uzyskamy dzięki ekstraktowi z miodu i prowitaminie B₅, która łagodzi podrażnienia skóry głowy, poprawia nawilżenie włókna włosa, rozczesywanie, zapobiega rozdwajaniu się końcówek, zapewnia połysk i regenerację.

Szampony, maski, odżywki do włosów zna każdy. Peelingi trychologiczne to dość nowy, skuteczny sposób na dogłębne oczyszczanie skóry głowy, który warto włączyć do naszych rytuałów pielęgnacyjnych. Początkowo był typowe tylko dla salonów fryzjerskich i specjalistycznych serii kosmetyków dystrybuowanych wyłącznie poprzez fryzjerów. Dlaczego warto stosować peeling trychologiczny? Gromadzące się na skórze głowy martwe komórki naskórka, wydzielina gruczołów łojowych, pozostałości środków do stylizacji, a także wszelkiego rodzaju pyły i zanieczyszczenia zawieszone w powietrzu aglomeracji miejskich, osadzające się na skórze, tworzą tzw. warstwę krystalizacyjną przyczyniającą się m.in. do rozwoju patologicznych mikroorganizmów.

Peeling trychologiczny H-STIMUPEEL Pharmaceris łączy dwa mechanizmy złuszczania – enzymatyczny, zapewniany przez papainę, i mechaniczny – przez pestki moreli – zieloną alternatywę dla drobinek peelingujących wykonanych z mikroplastików. Papaina jest enzymem proteolitycznym, który rozpuszcza połączenia pomiędzy korneocytami, złuszcza martwe warstwy naskórka, tym samym ułatwia przenikanie substancji aktywnych. Łupiny z pestek moreli dodatkowo wspomagają złuszczanie, a jednocześnie pozwalają na wykonanie delikatnego masażu pobudzającego mikrokrążenie. Peeling zawiera mocznik odpowiadający za poprawę nawilżenia skóry i piroktonian olaminy, ograniczający rozwój patogennych grzybów i bakterii, regulujący równowagę mikrobioty naskórka, wzmacniający mieszki włosowe. Zastosowana w składzie kofeina charakteryzuje się działaniem ściągającym, detoksykującym, antyoksydacyjnym, poprawiającym mikrokrążenie w skórze oraz działaniem w kierunku hamowania wypadania włosów i wspomagania ich wzrostu. Stosowanie peelingu do skóry głowy polecane jest również osobom z problemem łupieżu.

Po każdym myciu warto zastosować odżywkę do włosów. W składzie odżywki H-STIMULINUM znajdziecie Behentrimonium Chloride – związek należący do kationowych surfaktantów. Nie będziemy wchodzić w dalsze szczegóły budowy surfaktantów, pamiętajmy jedynie, że surfaktanty kationowe obdarzone są ładunkiem dodatnim pozwalającym na adsorpcję ujemnie naładowanych cząstek. Właściwości antystatyczne wykazywane przez surfaktanty kationowe wpływają na ich powinowactwo do keratyny. Skoro o właściwościach antystatycznych mówimy, pamiętajmy, że im bardziej włosy są zniszczone, tym więcej jest na nich ładunków ujemnych, jeżeli nałożymy na nie odżywkę, zawarte w niej surfaktanty kationowe z ładunkiem dodatnim będą kompensowały ładunki ujemne, zapewniały równowagę elektrostatyczną. Włosy po umyciu i wysuszeniu będą gładkie, miękkie, łatwe do rozczesania i ułożenia.

Jestem pewna, że pielęgnacji włosów poświeciliście długie godziny, ale czy wiecie o tym, że dla prawidłowej pielęgnacji bardzo istotny jest właściwy poziom pH włosa? Kształt włosa warunkowany jest wiązaniami chemicznymi występującymi pomiędzy łańcuchami białkowymi keratyny. Mówimy o wiązaniach dwusiarczkowych, jonowych i wodorowych. Wiązania jonowe i wodorowe są mało stabilne, pod wpływem zmiany ilości wody ulegają przekształceniom. Jeżeli włosy nie są dostatecznie nawilżone, ilość wiązań wodorowych (a tym samym jonów wodorowych) jest ograniczona. Odżywka do włosów zawierająca w składzie surfaktanty kationowe (mająca pH poniżej 7) będzie dostarczać włosom jonów wodorowych zapewniających odpowiednią elastyczność, a niestety usuwanych w trakcie mycia. Jak już wspomniałam – łodyga włosa jest martwa, nie ma zdolności regeneracyjnych, stąd stosowanie odżywek to rodzaj prewencji, zapobiegania uszkodzeniom włosów.

Skoro rozumiemy już, jak dochodzi do uszkodzeń włosa, możemy podsumować wiedzę w kilka prostych reguł. Po pierwsze szampon – dla włosów suchych, zniszczonych i wymagających regeneracji wybieramy szampony o składnikach nawilżających, wygładzających, osłaniających, oparte na łagodnych środkach myjących. Ponieważ źródłem pięknych włosów jest zdrowa skóra, zadbajmy o prawidłowe oczyszczanie skóry głowy i 1-2 razy w tygodniu zastosujmy peeling trychologiczny. Preparat ten dokładnie usuwa z powierzchni skóry martwe komórki naskórka oraz różnego rodzaju zanieczyszczenia, jego regularne stosowanie zapewnia odświeżenie skóry, zmniejsza tendencję do przetłuszczania się włosów, zmniejsza uczycie świądu, a także redukuje łuskę łupieżową. Ostatnim etapem pielęgnacji powinna być odżywka do włosów, która wygładzi włókno włosa, domknie łuski, dzięki czemu włos będzie jednolity, gładki, błyszczący.