Pielęgnacja w ciąży

W czasie ciąży w organizmie kobiety zachodzi szereg procesów metabolicznych, immunologicznych, hormonalnych, dostosowujących organizm do zapewnienia dziecku prawidłowego rozwoju. Część z tych zmian uwidacznia się na skórze. Zmiany skórne pojawiające się w czasie ciąży mają charakter przejściowy, nie wywierają większego wpływu na stan zdrowia matki ani dziecka, są traktowane jako zmiany fizjologiczne.

Rozstępy to wrzecionowate pasma cienkiej, pomarszczonej skóry przebiegające równolegle, przypominające wyglądem bliznę. Pojawiają się najczęściej w 5-7 miesiącu ciąży. Pojawienie się rozstępów jest związane głównie ze zmianami w obrębie włókien kolagenu i elastyny, ich pofragmentowaniem i zniekształceniem. W etapie początkowym – tzw. fazie zapalnej, rozstępy mają barwę sino-czerwoną, następnie przyjmują barwę bladoróżową (faza zanikowa).

Zmiany skórne typowe dla fazy zapalnej to: poszerzenie naczyń krwionośnych, obrzęk w obrębie skóry właściwej, zniekształcenie włókien tkanki łącznej, miejscowy stan zapalny. Dla fazy zanikowej typowe są ścieńczenie naskórka, degeneracja tkanki łącznej skóry właściwej, spłaszczenie granicy skórno-naskórkowej.

Wśród przyczyn powstawania rozstępów wymienia się:

- gwałtowny przyrost wagi,
- zmiany hormonalne,
- zmniejszoną elastyczność włókien sprężystych skóry,
- predyspozycje genetyczne,
- stres (podwyższony poziom kortyzolu powoduje obkurczenie naczyń włosowatych, a przez to słabsze ukrwienie skóry).

W celu zminimalizowania ryzyka rozstępów warto zadbać o poprawę elastyczności skóry. Prostym domowym zabiegiem poprawiającym kondycję skóry jest peeling solny lub cukrowy. Domową metodą minimalizowania rozstępów jest też hydromasaż, wykonywany pod prysznicem, złożony z naprzemiennych, ciepłych i zimnych natrysków. Z masażu zrezygnować należy w ostatnim trymestrze ciąży lub gdy ciąża jest zagrożona.

W przeciwdziałaniu rozstępom sprawdzą się również regularnie aplikowane dermokosmetyki do ciała, zawierające składniki nawilżające, uelastyczniające, natłuszczające. Jako profilaktykę rozstępów polecamy KREM ZAPOBIEGAJĄCY ROZSTĘPOM wzmacniający strukturę skóry FOLIACTI™. Skuteczność FOLIACTI^TM opiera się na odpowiednio dobranych składnikach aktywnych:

- kwasie foliowym, o którym nieco więcej w dalszej części artykułu,
- fitokompleksie regenerującym i wygładzającym skórę oraz zapobiegającym odkładaniu się tkanki tłuszczowej,
- oleju bawełnianym, charakteryzującym się wysoką zawartością kwasu linolowego, fitosteroli i naturalnych tokoferoli. Olej bawełniany zmiękcza, nawilża, odbudowuje naturalną barierę lipidową naskórka,
- witaminie E.

Krem rekomendowany od 4. miesiąca ciąży.

Rozstępom można zapobiegać z pomocą aktywności fizycznej (odpowiedniej dla kobiet w ciąży) i diety bogatej w makro- i mikroelementy, cynk, krzem, witaminę E, odpowiednią ilości wody.

Istniejące rozstępy i blizny poporodowe pomoże zniwelować drugi produkt Pharmaceris M – Preparat zmniejszający istniejące rozstępy i blizny poporodowe TOCOREDUCT^TM FORTE. W składzie kremu znajdziesz:

- witaminę E,
- masło shea – działa nawilżająco, łagodząco, zmiękczająco,
- formułę Leukine-barier, która wzmacnia i chroni naturalny system immunologiczny skóry przed powstawaniem podrażnień, a także uczucia pieczenia i świądu,
- Repair Peptid, aktywujący skórę do regeneracji i odbudowy uszkodzonej macierzy komórkowej.

Cellulit (lipodystrofia) to zmiany obrzękowo-włóknisto-stwardnieniowe tkanki podskórnej. Ich przyczyną są nieprawidłowości w rozroście komórek tłuszczowych, znaczne zwiększenie ich objętości i upośledzenie rozwoju tkanki łącznej. Efektem tych zmian jest ucisk naczyń krwionośnych i limfatycznych, powodujący zaburzenia ukrwienia i nieprawidłowości przebiegu procesów metabolicznych w tkance podskórnej i skórze. W dalszej kolejności dochodzi do uszkodzenia, tkanki podskórnej i skóry, widocznego w postaci nierównej, chropowatej powierzchni skóry, przypominającej skórkę pomarańczy.

Cellulit jest następstwem m.in. zaburzeń metabolicznych i niewłaściwego stylu życia (m.in. brak ruchu, siedzący tryb życia, dieta bogata w tłuszcze i węglowodany). W ciąży dochodzą dodatkowo zmiany hormonalne (wzrost poziomu estrogenów i progesteronu), zaburzenia w przepływie krwi i chłonki, skłonność do zatrzymywania wody w organizmie.

Jako przeciwdziałanie problemowi cellulitu zalecane są: przyjmowanie około 2,3 l wody dziennie, zdrowia dieta i aplikowanie dermokosmetyków poprawiających strukturę skóry, zawierających składniki nawilżające, uelastyczniające i wzmacniające strukturę kolagenową. Ważne by aplikacji dermokosmetyków towarzyszył delikatny masaż.

Niewskazane jest natomiast stosowanie środków mających za zadanie pobudzanie spalania tłuszczów.

Powstawanie obrzęków w czasie ciąży związane jest m.in. ze zwiększoną ilością krwi w organizmie i utrudnionym odpływem krwi z nóg do serca. Obrzęki stóp, kostek czy dłoni są naturalnym elementem przebiegu ciąży. Natomiast obrzęki twarzy, brzucha czy górnej części nóg, z towarzyszącym im podwyższonym ciśnieniem krwi, powinny zostać jak najszybciej skonsultowane z lekarzem.

Na obrzęki nóg w ciąży pomogą chłodne okłady, odpoczynek z nogami uniesionymi do góry, częste przerwy w trakcie pracy siedzącej, dieta z ograniczoną ilością soli.

Podwyższony poziom estrogenów i progesteronu w trakcie ciąży stymuluje wytwarzanie melaniny przez melanocyty, skutkujące powstawaniem przebarwień. Przebarwienia skórne (zarówno miejscowe jak i rozsiane) dotyczą praktycznie 90% kobiet w ciąży. Na ogół pojawiają się już w pierwszym trymestrze ciąży, nasilają w miarę jej rozwoju i ulegają rozjaśnieniu w ciągu 12 miesięcy od porodu.

Ostuda ciężarnych (melasma, chloasma, „maska ciążowa”) to zaburzenia pigmentacji skóry umiejscawiające się najczęściej na policzkach, czole i grzbiecie nosa, podbródku i dolnej wardze. Ostuda ma postać wyraźnie ograniczonych od otaczającej skóry ciemnobrunatnych plam o nieregularnym kształcie. W zależności od miejsca gromadzenia się melaniny wyróżniamy postać naskórkową, skórną i mieszaną. Oprócz wpływu podwyższonego poziomu estrogenów i progesteronu, do rozwoju melasmy przyczynia się nadmierna ekspozycja skóry na wpływ promieniowania słonecznego i niewystarczająca fotoprotekcja. Dermokosmetyki z wysokim filtrem UV to w czasie ciąży nieodzowny element pielęgnacji. Zmiany te najczęściej zanikają samoistnie po zakończeniu ciąży i połogu, choć mogą nawracać w kolejnej ciąży.

Zwiększony poziom estrogenów w trakcie ciąży sprzyja gęstym, mocnym, lśniącym włosom. W drugim i trzecim trymestrze ciąży zwiększa się ilość mieszków włosowych w fazie anagenu (fazie wzrostu włosa), dzięki czemu włosy przestają wypadać, są wyraźnie gęściejsze.

Gdy poziom hormonów po porodzie spada, pojawiają się problemy z wypadaniem włosów. Wahania równowagi hormonów oraz tzw. stres poporodowy powodują, że około 4 tygodnia po porodzie większość mieszków przechodzi w stan telogenu, obserwuje się telogenowe wypadanie włosów.

Na obszarze całego ciała (również skóry głowy) obserwuje się zwiększoną aktywność gruczołów łojowych, co może skutkować szybszym przetłuszczaniem się włosów.

W trakcie ciąży można zaobserwować szybszy wzrost paznokci, miękkość i kruchość płytki paznokciowej, podatność na rozwarstwianie się.

Istnieją pewne surowce kosmetyczne, których bezwzględnie należy unikać w trakcie ciąży. Należą do nich:

- retinol i jego pochodne,
- kwas salicylowy i jego pochodne,
- kwasy alfa-hydroksylowe,
- olejki eteryczne m.in.: olejek rozmarynowy, eukaliptusowy, bergamotowy, lawendowego, cyprysowego, geraniowego, miętowego. Ogólnie mówiąc stosowanie jakichkolwiek olejków eterycznych, czy to zawartych w składzie kosmetyków, czy wykorzystywanych do zabiegów aromaterapeutycznych jest w trakcie ciąży niewskazane,
- wyciągi roślinne pobudzające diurezę i spalanie tłuszczów (m.in. mniszek lekarski, pokrzywa, skrzyp pospolity), mogące zawierać w składzie niewielkie ilości związków glikozydowych działających toksycznie na rozwijający się płód,
- triklosan,
- fluor,
- amoniak,
- algi morskie bogate w jod.

W trakcie ciąży warto zrezygnować z kosmetyków perfumowanych, Kompozycje zapachowe zawierają alergeny, które mogą działać uczulająco. Należy również uważać na obecność w składzie kosmetyków roślinnych ekstraktów, zwłaszcza z roślin egzotycznych, o mało znanym profilu toksykologicznym.

Skóra w trakcie ciąży potrzebuje:

- nawilżenia,
- redukcji świądu,
- wzmocnienia struktury kolagenowej, uelastycznienia,
- natłuszczenia i odbudowy bariery hydrolipidowej naskórka.

Wiele kobiet boryka się z problemem suchości skóry, a u 18% pacjentek w ciąży lekarze diagnozują świąd. Świąd skóry może być wynikiem oddziaływania na skórę czynników fizycznych, chemicznych na przykład niektórych leków, infekcji bakteryjnych i chorób alergicznych. By ograniczać tę nieprzyjemną dolegliwość należy unikać np. długich kąpieli w gorącej wodzie prowadzących do niszczenia naturalnego filmu lipidowego skóry, a po kąpieli stosować natłuszczające olejki do ciała, lub emolienty.

Kwas foliowy to chyba najlepiej znany kobietom w ciąży suplement diety. Lekarze zalecają by kobiety w wieku rozrodczym uwzględniały w  diecie warzywa bogate w foliany takie jak: szpinak, sałata, brokuły, kapusta, pełnoziarniste zboża. Suplementacja kwasu foliowego powinna towarzyszyć całemu okresowi ciąży, połogu i karmienia piersią. Kwas foliowy jest elementem niezbędnym do rozwoju komórek płodu, zwłaszcza do kształtowania cewy nerwowej, z której później rozwija się mózg i rdzeń kręgowy. Niedobór kwasu foliowego w organizmie prowadzi do niedokrwistości, zmian w ośrodkowym układzie nerwowym, zaburzeń w rozwoju cewy nerwowej.

Kwas foliowy wykazuje również korzystny wpływ na skórę. Doskonale uelastycznia skórę, dzięki czemu staje się ona bardziej podatna na rozciąganie. Kwas foliowy pobudza fibroblasty do produkcji kolagenu i elastyny. Wzmocnione włókna kolagenu i elastyny stanowią rusztowanie dla skóry właściwej, poprawiając jej wytrzymałość i zapewniając jednolitą strukturę.

Witamina E działa nawilżająco, wygładzająco, uelastyczniająco, regenerująco, antyoksydacyjnie, poprawia strukturę i elastyczność naskórka.

1. Folate supplementation during the preconception period, pregnancy and puerperium. Polish Society of Gynecologists and Obstetricians Guidelines. Ginekol. Pol. 2017; 88 (11): 633–636 (DOI: 10.5603/GP.a2017.0113)
2. Woźniak, B. Zegarska, K. Urtnowska, E. Kaczmarek-Skamira: Fizjologiczna zmiany dermatologiczne u kobiet w ciąży, Dermatologia Estetyczna /vol. 17/nr 1/2015
3. Czeczot: Kwas foliowy w fizjologii i patologii, Postepy Hig Med Dosw. (online), 2008; 62: 405-419,  e -ISSN 1732-2693
4. Piotrowska, O. Czerwińska – Ledwig, R. Zuziak, M. Stryszowska, K. Starzyk: Potrzeby i problemy kosmetyczne kobiet ciężarnych w wybranych miastach Małopolski, Med Rodz 2020; 23(1): 3-14, DOI: https://doi.org/10.25121/MR.2020.23.1.3
5. Skorupińska, N. Sekuła: Zmiany zachodzące w organizmie kobiet w ciąży, Kosmetologia Estetyczna 3/2017/vol. 6
6. Marwicka, K. Niemyska, O. Cieślicka: Cellulit. Przegląd zabiegów kosmetycznych, Kosmetologia Estetyczna 3/2015/vol. 4
7. https://www.forumginekologii.pl/artykul/problemy-skorne-u-kobiet-w-ciazy