Cera naczynkowa i z trądzikiem różowatym – jak dbać o nie zimą?

Cera naczynkowa jest problemem estetycznym, nie jest (w przeciwieństwie do trądziku różowatego) chorobą, niemniej jednak należy poświęcić jej uwagę bowiem pozbawiona właściwej pielęgnacji jest punktem wyjścia do rozwoju trądziku.

Skóra naczynkowa to skóra twarzy, szyi i dekoltu, na której widoczne są napadowy, przemijający rumień i teleangiektazje – siateczka drobnych, pajęczynowatych naczynek krwionośnych splotu podbrodawkowego, przeświecających przez skórę i nie zanikających samoistnie. Bywa, że pękające naczynka krwionośne nabierają fioletowo- czerwonej barwy i są wyraźnie widoczne w postaci zmian przypominających drobne krwiaki. Cerze naczyniowej mogą towarzyszyć wykwity, krostki, grudki.

Zmiany naczyniowe obejmują obszar policzków i nosa, sięgając po czoło i uszy.

Cera naczyniowa zdradza objawy cery wrażliwej, reaguje uczuciem ściągnięcia, kłucia, pieczenia i dyskomfortu na bodźce zewnętrzne, chlorowaną wodę, nowe, niestosowane dotąd kosmetyki i tym podobne czynniki. Problem cery naczyniowej znacznie częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn, co ma związek z działaniem estrogenów (estrogeny działają rozluźniająco na naczynia krwionośne). Problem cery naczyniowej pojawia się u kobiet 20-30 letnich i może nasilać się w okresie menopauzy. Objawy cery naczyniowej częściej obserwowane są u osób o jasnej karnacji – na jasnej karnacji zmiany naczyniowe są bardziej widoczne. Cera naczyniowa jest sucha, cienka i delikatna.

Napadowy rumień (flushing) pojawia się na skórze w efekcie silnych emocji, stresu, nagłych zmian temperatury, mrozu, wiatru, spożywania alkoholu, gorących i ostrych potraw, stosowania leków o działaniu naczyniorozszerzającym, przy intensywnym wysiłku fizycznym, pobycie w saunie, czy też wskutek narażenia skóry na wpływ czynników drażniących.

Teleangiektazje dzielimy na pierwotne i wtórne. Na powstawanie teleangiektazji pierwotnych nie mamy wpływu, natomiast wtórne wynikają m.in. z braku odpowiedniej pielęgnacji i ekspozycji skóry na wpływ promieniowania UV, mrozu, wiatru i tym podobnych czynników zewnętrznych.

Etiopatogeneza cery naczyniowej nie została wciąż jednoznacznie określona, przyjmuje się że objawy mają charakter wieloczynnikowy, poniżej najważniejsze z nich.

U podstaw problemów cery naczyniowej leżą skomplikowane zależności układu nerwowego i neurotransmiterów regulujących napięcie mięśniówki naczyń krwionośnych, zmian zapalnych w obrębie naczyń oraz czynników hormonalnych. Napięcie ścian naczyń krwionośnych skóry jest regulowane przez dwa mechanizmy naczynioruchowe, kontrolujące skurcz mięśni gładkich: mechanizm neurogenny i humoralny. Uczestniczą one również w mechanizmie termoregulacji pełnionym przez skórę.

Przyczyną objawów cery naczyniowej są nieprawidłowości w budowie tkanki łącznej tworzącej ścianki naczyń krwionośnych i zaburzenia krążenia krwi w skórze. U osób z problemem cery naczyniowej mięśniówka naczyń krwionośnych jest mniej elastyczna i obkurcza się wolniej. W stale rozszerzonych naczyniach zalega krew, przez co skóra nabiera czerwono-szarego kolorytu, a okoliczne tkanki są słabiej odżywione.

Objawy cery naczyniowej są widoczne zwłaszcza na skórze twarzy ponieważ jest ona płytko unaczyniona. Naczynia splotu podbrodawkowego zlokalizowane są bezpośrednio pod powierzchnią naskórka.

Wśród przyczyn cery naczyniowej wyróżniamy również upośledzenie funkcji barierowych skóry, skutkujące wnikaniem w głąb skóry czynników drażniących, uszkadzających komórki skóry i naczynia krwionośne.

Objawy cery naczyniowej nasilają się pod wpływem działania promieniowania cieplnego i słonecznego, stąd tak ważna jest fotoprotekcja, ale o tym dalej.

By prawidłowo zadbać o stan cery naczynkowej (i podobnie – cery z trądzikiem różowatym), pamiętaj o następujących kwestiach:

- do mycia twarzy używaj letniej, nigdy gorącej wody,
- unikaj przegrzewania ciała (np. sauny), skoków temperatury, zrezygnuj z gorących kąpieli,
- unikaj długotrwałej ekspozycji skóry na wpływ promieniowania UV, wiatru, mrozu,
- unikaj alkoholu i dymu papierosowego,
- unikaj czynników mogących zaostrzyć objawy cery naczyniowej,
- zrezygnuj z kosmetyków zawierających wysokie stężenia AHA, intensywnie pieniące się detergenty, alkohol, czynniki chłodzące i rozgrzewające (m.in.: mentol, olejek z mięty pieprzowej, olejek eukaliptusowy, ekstrakt z cynamonu),
- unikaj zabiegów powodujących tarcie skóry, ucisk mechaniczny, nie wycieraj skóry szorstkimi ręcznikami, unikaj peelingów mechanicznych,
- sport to zdrowie, jednak w przypadku cery naczyniowej należy ograniczyć intensywny wysiłek fizyczny,
- wybieraj dermokosmetyki celowo przeznaczone do pielęgnacji cery naczyniowej,
- przed zastosowaniem nowego, niestosowanego dotąd kosmetyku wykonaj próbę uczuleniową na skórze przedramienia.

Makijaż cery naczynkowej powinien maskować niedoskonałości, redukować ich widoczność, znosić czerwony odcień, ale też pielęgnować skórę. Ważne by fluidy do cery naczynkowej charakteryzowały się lekką konsystencją, umożliwiającą szybką aplikację bez konieczności pocierania skóry.

Na popularne w sieci pytanie „co na cerę naczynkową?” odpowiadamy: wybieraj dermokosmetyki do cery naczyniowej zawierające substancje aktywne o działaniu wzmacniającym ścianki naczyń krwionośnych, poprawiającym mikrocyrkulację, łagodzącym, niwelującym uczucie napięcia i przyspieszającym regenerację.

Do mycia skóry naczyniowej i z trądzikiem różowatym stosuj dedykowane jej dermokosmetyki. Znajdziesz w nich łagodne detergenty, składniki nawilżające i łagodzące (m.in. d-panthenol i alantoinę) oraz składniki aktywne celowo dobrane do potrzeb skóry naczyniowej (wyciąg z ostropestu, wyciąg z aceroli, niacynamid). Badania aparaturowe potwierdzają, że wspomniane składniki aktywne, mimo krótkiego kontaktu z cerą podczas mycia poprawiają jej kondycję. Skóra naczyniowa nie lubi pocierania dlatego sprawdzą się przy niej toniki w formie mgiełki i produkty do mycia w formie pianki. Dermokosmetyki do oczyszczania cery naczyniowej są recepturowane z myślą o tym by nie nadwyrężać bariery lipidowej naskórka.

W pielęgnacji cery naczyniowej ochrona i odbudowa bariery naskórkowej jest bardzo istotna. W składzie Intensywnego kremu odżywczego do twarzy NUTRI-CAPILARIL znajdziesz masło shea, które naśladuje swoją strukturą naturalną lipidową osłonę skóry, dzięki czemu ma działanie łagodzące i odżywiające naskórek. Krem zawiera diosmine i wyciąg z ostropestu. Diosmina poprawia drenaż limfatyczny i tonus żył, hamuje reakcje zapalne, zmniejsza przepuszczalność naczyń włosowatych. Wyciąg z ostropestu jest bogaty w sylimarynę, flawonoid, który wykazuje silne działanie przeciwrodnikowe, przeciwstarzeniowe, przeciwzapalne i łagodzące.

Do pielęgnacji cery naczyniowej warto podejść holistycznie, zwrócić uwagę również na dietę. By zapobiegać pogłębianiu się problemu cery naczyniowej warto wyeliminować z diety ostre, intensywne przyprawy oraz mocną kawę. Warto również ograniczyć spożycie cukru. Cukier wywołuje w skórze proces glikacji, skutkujący zmianami strukturalnymi kolagenu (kolagen staje się mniej elastyczny) oraz  zmianą kolorytu skóry na żółtawy. Cukry mogą również przyczyniać się do nasilenia zmian zapalnych w skórze. W prawidłowej diecie nie powinno zabraknąć nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3, których źródłem są ryby czy oleje roślinne. Kwasy tłuszczowe wspomagają funkcje barierowe skóry, uszczelniają barierę lipidową naskórka, a także zapobiegają procesom zapalnym. Ważna jest również witamina C. Niedobór witaminy C powoduje nieprawidłowości przebiegu procesu syntezy kolagenu, co skutkuje spadkiem elastyczności i jędrności skóry, pogłębianiem się zmarszczek, a także kruchością naczyń włosowatych, pociągającą za sobą tendencję do powstawania siniaków i mikrowylewów.

Odpowiednia pielęgnacja cery naczyniowej pozwala zapobiec pogarszaniu się jej stanu i zmniejszyć intensywność zaczerwienienia skóry.

Granica między cerą naczyniową i trądzikiem różowatym jest krucha jak naczynka krwionośne. O cerze naczyniowej mówimy gdy rumień i teleangiektazje są nieutrwalone. Gdy rumień przejściowy przekształca się w utrwalony, a dodatkowo towarzyszą mu rozszerzone naczynka krwionośne, mamy do czynienia z pierwszą fazą trądziku różowatego. Gdy zadziałamy szybko, udamy się do lekarza, który dobierze odpowiednią terapię, będziemy przestrzegać zasad prawidłowej pielęgnacji i nie dopuścimy do rozwoju stanu zapalnego, istnieje szansa na wyciszenie objawów choroby.

Wyróżniamy cztery postaci trądziku różowatego:

- rumieniowo-naczyniową,
- grudkowo-krostkową,
- przerosłą (guzowatą, występującą zwłaszcza u mężczyzn),
- oczną - trądzikowi różowatemu o postaci ocznej towarzyszą zespół suchego oka, przekrwienie spojówek, nadwrażliwość na światło.

National Rosacea Society zaleca 3-etapowy system opieki nad pacjentami z trądzikiem różowatym:

- leczenie farmakologiczne i zabiegowe,
- odpowiednią pielęgnację za pomocą dermokosmetyków,
- edukację pacjenta.

Trądzik różowaty jest rozpoznawany na podstawie następujących objawów:

- napadowy, przemijający rumień (flushing), przechodzący następnie w rumień utrwalony,
- rumień przetrwały na czole, brodzie, nosi i policzkach,
- obecność grudek i krostek,
- obecność teleangiektazji.

Podobnie jak przy cerze naczyniowej, występuje wrażenie suchości, kłucia, pieczenia, ściągnięcia skóry. Przyjmuje się że 80% osób z trądzikiem różowatym ma cerę wrażliwą z nieszczelną barierą naskórkową i niedoborem lipidów.

Trądzik różowaty jest procesem zapalnym, rozpoczyna się od zaczerwienienia skóry będącego następstwem procesów zapalnych w obrębie naczyń z jednoczesną stymulacją układu nerwowego przez określone czynniki. W odpowiedzi na czynniki wyzwalające (promieniowanie słoneczne, wolne rodniki, drobnoustroje) w organizmie dochodzi do stymulacji receptorów TLR (białka odgrywające kluczową rolę w odpowiedzi odpornościowej wrodzonej (nieswoistej)) oraz domen NLR (receptowy mające za zadanie obronę komórki). Organizm w odpowiedzi wytwarza cytokiny i białkowe czynniki przeciwbakteryjne. Następnym krokiem jest wzmożona angiogeneza – powstawanie sieci naczyń włosowatych.

Jak podaje artykuł „Trądzik różowaty, aktualne poglądy na etiopatogenezę i leczenie” zawarty w Przeglądzie Dermatologicznym nr. 2016/5, trądzik różowaty może współwystępować z migrenami, nadciśnieniem tętniczym, chorobą wieńcową, cukrzycą typu I, reumatoidalnym zapaleniem stawów. Według wspomnianego artykułu, u pacjentów  z trądzikiem różowatym częściej notuje się niedobór witaminy D.

Rumień towarzyszący trądzikowi różowatemu jest wywołany zwiększeniem przepływu krwi w powierzchownych naczyniach krwionośnych. U pacjentów dochodzi do przegrzania tkanek wskutek wazodylatacji, czyli rozkurczu mięśni gładkich budujących ściany naczyń krwionośnych, skutkującym poszerzeniem światła naczyń i spadkiem ciśnienia krwi.

W rozwoju trądziku różowatego istotną rolę odgrywają również reaktywne formy tlenu (ROS). Wolne rodniki tlenowe poprzez zachwianie naturalnych mechanizmów antyoksydacyjnych organizmu, prowadzą do powstawania stanów zapalnych.

Według nowych badań nad trądzikiem różowatym przyjmuje się że w jego przebiegu mamy również do czynienia z degeneracją tkanki łącznej. Dochodzi do zaburzeń w macierzy skóry właściwej, skutkujących zmianami w strukturze kolagenu i elastyny, podobnymi do zmian typowych dla fotostarzenia.

Wśród czynników nasilających objawy trądziku różowatego wymienia się:

- wpływ czynników środowiskowych (alkohol, dieta, słońce), co ważne, u 80-81% osób z trądzikiem różowatym obserwuje się pogorszenie stanu cery pod wpływem promieniowania słonecznego,
- stan mikrobioty jelita cienkiego i powierzchni skóry,
- uwarunkowania genetyczne (u chorych na trądzik różowaty prawdopodobieństwo istnienia w rodzinie innego przypadku chorego jest 4-krotnie większe w porównaniu z ogółem populacji),
- podłoże naczyniowe,
- podłoże łojotokowe, hormonalne, infekcje miejscowe i ogólne,
- stres emocjonalny.

Z uwagi na istotną rolę promieniowania słonecznego w powstawaniu zmian typowych dla cery naczyniowej i z trądzikiem różowatym, bardzo ważna jest fotoprotekcja.

Pod wpływem promieniowania UV naczynia krwionośne rozszerzają się powodując rumień, a także dochodzi do nasilonego uwalniania wolnych rodników tlenowych. Uwalniane są również metaloproteinazy - enzymy powodujące degradację włókien kolagenu i elastyny. Promieniowanie słoneczne nasila wydzielanie trzech spośród dziewiętnastu metaloproteinaz obserwowanych w naskórku. Metaloproteinazy wnikają z naskórka do głębszych warstw skóry na naświetlanym obszarze i niszczą macierz zewnątrzkomórkową skóry i naczyń krwionośnych. Produkty degradacji wywołują następnie reakcje zapalne.

Co więcej, pod wpływem światła UV dochodzi do uwalniania przez komórki naskórka czynników proangiogennych, m.in.: VEGF, bFGF (zasadowy czynnik wzrostu fibroblastów), a wzmożona angiogeneza (proces powstawania nowych naczyń krwionośnych) jest wymieniana jako jeden z czynników rozwoju trądziku różowatego.

Promieniowanie słoneczne generuje powstawanie wspomnianych już wolnych rodników tlenowych (ROS). Nadmierna aktywność wolnych rodników skutkuje rozwojem stanu zapalnego i degeneracją kolagenu w skórze.

W przypadku cery naczyniowej i z trądzikiem różowatym warto zwrócić uwagę również na ochronę skóry przed wpływem promieniowania IR i HEV. Badania wpływu podczerwieni na ludzką skórę trwające od przeszło 30 lat, potwierdzają, że podczerwień potęguje uszkodzenia skóry wywołane przez UV. Pod wpływem promieniowania IR-A powstaje w skórze ¼ ilości wolnych rodników generowanych przez UV. Na skutek działania bliskiej podczerwieni dochodzi do nasilenia ekspresji metaloproteinaz, promieniowanie to sprzyja również angiogenezie. Wysokoenergetyczne światło niebieskie (HEV) obejmujące zakres fal o długości 400-500 nm, sąsiaduje z długofalowym promieniowaniem UV A i wywołuje podobne jak UV A procesy wolnorodnikowe przyspieszające starzenie się skóry.

Jak zostało wspomniane na wstępie, cera naczyniowa reaguje rumieniem na nagłe zmiany temperatur, mróz czy wiatr. Jak dbać o skórę naczynkową gdy słupki rtęci spadają poniżej zera? Zimą należy szczególnie zadbać o stan bariery lipidowej naskórka, stanowiącej tarczę ochronną skóry przed wpływem czynników środowiska zewnętrznego. Wybieraj kremy o bogatej konsystencji, zawierające natłuszczające emolienty i oleje naturalne.

Tegoroczna zima jest szczególnie niekorzystna z uwagi na konieczność noszenia masek ochronnych. Pod maską wytwarza się wilgotny mikroklimat, w połączeniu z mroźnym powietrzem, mamy szczególnie niekorzystne warunki.  Podwyższona wilgotność prowadzi do pęcznienia keratynocytów, natomiast podwyższona temperatura skutkuje zintensyfikowaniem pracy gruczołów łojowych. Warunki panujące pod maską ochronną skutkują zaburzeniem funkcjonowania naturalnego mikrobiomu skóry. W efekcie wszystkich wspomnianych czynników, skóra staje się nadwrażliwa, piecze, jest zaczerwieniona, pojawiają się krostki, wypryski.

By zapewnić skórze prawidłowe funkcjonowanie w trudnych warunkach pandemii, dbaj o jej dokładne oczyszczanie każdego dnia i stosuj dermokosmetyki o działaniu nawilżającym, łagodzącym, ochronnym i regenerującym płaszcz hydrolipidowy naskórka.

W. Placek, H. Wolska: Trądzik różowaty – aktualne poglądy na etiopatogenezę i leczenie, Przegl Dermatol 2016, 103, 387-399
K. Janda. O. Lach: Cera naczyniowa – przyczyny, pielęgnacja, leczenie, Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu, 1 (38) 2014
Uwaga, pożar skóry, wywiad z dr n. med. Barbarą Pytrus, LNE 133, 6/2020
A. Śliwowska: Skąd ten rumieniec?,  LNE 133, 6/2020
https://www.rosacea.org/
I. Krysiak-Zielonka, O. Kałużna: Problemy cery naczyniowej – charakterystyka i niwelowanie zmian, Kosmetologia Estetyczna, 4/2019/vol. 8