Czy można zmniejszyć ryzyko nawrotów łuszczycy?

Łuszczyca to przewlekła, układowa, zapalna choroba dermatologiczna. Występuje stosunkowo często. Szacuje się, że zmiany dotyczą 2-4% populacji, z czego większość zamieszkuje Europę i Stany Zjednoczone. Przeprowadzono już wiele badań nad łuszczycą oraz czynnikami, które ją wywołują, jednak podłoże choroby wciąż nie jest do końca jasne. Wiadomo natomiast, że udział z jej rozwoju ma predyspozycja genetyczna oraz zaburzenia odporności.(1,2)

Wyróżniamy dwa typy łuszczycy:

• typ I – to łuszczyca ludzi młodych, która przeważnie rozpoczyna się do 40. roku życia; ten typ choroby jest związany z dziedziczeniem autosomalnym dominującym,
• typ II – w tym przypadku zmiany pojawiają się po raz pierwszy między 50. a 70. rokiem życia.(1)

Łuszczyca nie jest chorobą jednorodną, która u wszystkich pacjentów ma taki sam przebieg. U większości chorych zmiany obejmują nie więcej niż 10% powierzchni skóry, jednak u części są rozsiane na bardzo dużych obszarach. Ponadto możemy mówić o różnych odmianach łuszczycy, wśród których znajdują się: łuszczyca zwyczajna, krostkowa, uogólniona (inaczej erytrodermia, która obejmuje całą powierzchnię ciała i przebiega z gorączką) oraz stawowa – bardzo groźna, gdyż zajęcie stawów może prowadzić do inwalidztwa. Łuszczycy często towarzyszą także inne schorzenia o podłożu zapalnym, jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego, nadciśnienie, cukrzyca, zespół metaboliczny.(1,3)

W początkowej fazie na skórze pojawiają się czerwonobrunatne, odgraniczone od otoczenia grudki, których powierzchnia się złuszcza. Rozmiar grudek jest stosunkowo niewielki, niektóre są porównywalne do główki szpilki, inne mają 1-2 cm średnicy. W jakich sytuacjach pojawia się wysiew pierwszych zmian? Dosyć często czynnikiem wyzwalającym łuszczycę jest przebyta infekcja, na przykład angina. Zmianom skórnym może towarzyszyć swędzenie, pieczenie, obolałość. Jeżeli choroba dotyczy stawów, chory doświadcza ich sztywności i obrzęku.(1,2) Łuszczyca paznokci objawia się natomiast nieregularnymi wgłębieniami na ich powierzchni, plamami, przebarwieniami, zgrubieniami, czasami płytka oddziela się od łożyska.(4)

W miarę rozwoju choroby zmiany skórne stają się większe i mają po kilka, a nawet kilkanaście centymetrów. Na ich powierzchni tworzy się srebrzysta łuska (blaszka łuszczycowa), stąd właśnie nazwa schorzenia.(1)

Często w kontekście choroby możemy spotkać się z określeniem „objaw Koebnera”. Polega on na tym, że zmiany łuszczycowe pojawiają się w miejscach, gdzie doszło do skaleczenia, zadrapania naskórka, ukąszenia przez owada. Przeważnie dochodzi do tego po upływie 6-12 dni. Ponadto miejscami, w których często występują objawy łuszczycy, są okolice łokci, kolan oraz owłosiona skóra głowy. U osób, u których występuje łuszczyca paznokci, czasami choroba jest związana z objawami również na innych częściach ciała, jednak nie zawsze tak jest i paznokcie mogą być jedynym miejscem, w którym występują objawy.(1,2)

Obserwacja zmian przeważnie wystarcza lekarzowi do postawienia diagnozy, tylko w niejasnych przypadkach pomocna jest ocena histopatologiczna.(1)

Metod terapeutycznych jest w tym przypadku bardzo dużo. Niestety żadna z nich nie gwarantuje całkowitego wyleczenia choroby, jednak można znacznie złagodzić jej przebieg i poprawić jakość życia. Ważne jest jednak stosowanie leków miejscowych lub ogólnych (gdy zmiany są rozprzestrzenione), odpowiednia troska o skórę oraz ewentualnie zmiana nawyków, które mogą negatywnie wpływać na przebieg choroby.

Leczenie miejscowe obejmuje stosowanie preparatów keratolitycznych, które pomagają zmniejszyć występowanie blaszki łuszczycowej. Należą do nich kwas salicylowy i mocznik. Ponadto lekarz może zalecić preparaty dziegciowe, czyli pochodne węgla kamiennego w postaci maści, past lub dodatków do kąpieli. Farmakoterapia może uwzględniać również glikokortykosteroidy, analogi witamin A i D, ditranol, leki immunosupresyjne. Dobór leków miejscowych zależy od stopnia nasilenia zmian oraz obszaru ich występowania.(1,4) W leczeniu ogólnym stosowane są natomiast: metotreksat, cyklosporyna, retinoidy, leki biologiczne. Dobrą opinią cieszy się również fototerapia, czyli terapia wykorzystująca promienie UV, stosowana zwłaszcza u osób borykających się z łuszczycą uogólnioną.(1,4)

W codziennej trosce o skórę sprawdzają się również emolienty, czyli preparaty natłuszczające i zapobiegające przednaskórkowej utracie wilgoci.(1) Emolienty zmniejszają łuszczenie się skóry oraz poprawiają ogólny komfort chorego.

Kiedy leki miejscowe lub ogólna terapia przyniosły zadowalające rezultaty i udało się opanować objawy, warto skorzystać ze wszystkich dostępnych metod, aby jak najdłużej cieszyć się dobrym stanem skóry. Najlepiej dbać o nią nie tylko od zewnątrz, ale także od środka. Im bardziej wielokierunkowe są działania profilaktyczne, tym większą mają skuteczność. Jeżeli masz łuszczycę, postaraj się na co dzień przestrzegać tych kilku zasad:

Łuszczyca jest chorobą utrzymującą się latami, dlatego ważne jest nieustanne pogłębianie wiedzy na jej temat, a także baczna obserwacja swojej skóry. W ten sposób łatwiej wyciągnąć wnioski, co ją „drażni” i prowadzi do nawrotów. Zaostrzenia mogą pojawić się na przykład po intensywnej ekspozycji na słońce, bo choć umiarkowane dawki promieni UV mogą pozytywnie wpłynąć a stan skóry, ich nadmiar, prowadzący do poparzeń, działa odwrotnie. Innym czynnikiem wywołującym nawrót może być infekcja, dlatego trzeba pamiętać o ścisłej higienie i unikaniu bliskiego towarzystwa osób chorych, aby uniknąć zakażenia. Łuszczyca nie przepada też za ogólnie szkodliwymi używkami: alkoholem i papierosami, dlatego lepiej jest trzymać się z daleka od papierosów, a nawet towarzystwa osób palących oraz zostać alkoholowym abstynentem (lub przynajmniej ograniczyć spożywanie trunków do minimum). Również określone warunki atmosferyczne mogą przyczynić się do nawrotu choroby. Szczególnie szkodliwe jest zimne i suche powietrze.(5) W trakcie zimy postaraj się zadbać o nawilżanie powietrza w domu, co nie tylko ograniczy ryzyko zaostrzenia łuszczycy, ale też powinno odbić się dobrze na twoim ogólnym samopoczuciu.

Skóra łuszczycowa powinna być traktowana z najwyższą dbałością. Ochronę pomogą zapewnić jej specjalistyczne preparaty, których najlepiej szukać w aptekach. Codzienne nawilżanie, odżywianie i łagodzenie skóry sprawi, że pozostanie w dobrej kondycji. Warto poświęcić też więcej uwagi rutynowym zabiegom, zwłaszcza myciu ciała, gdyż już w trakcie kąpieli można zadbać o skórę, w czym pomagają opracowane pod okiem specjalistów preparaty dla skóry łuszczycowej. Przykładem jest Żel do mycia ciała i skóry głowy Pharmaceris Puri-Ichtilium, regulujący proces złuszczania. Na etapie zaostrzeń pomaga w zmniejszeniu widoczności zmian łuszczycowych i redukuje objawy. Zawarty w nim innowacyjny składnik Immuno activator wit. D. naśladuje działanie witaminy D, przez co wpływa pozytywnie na funkcje barierowe skóry i reguluje proces złuszczania naskórka. Ichtiol wraz z betainą łagodzą podrażnienia oraz dolegliwości świądowe. Warto używać go także w okresie remisji, aby zmniejszyć podatność na zmiany.

To, co jesz i wypijasz w ciągu dnia, może mieć wpływ na przebieg łuszczycy. Po pierwsze dlatego, że choroba ta często idzie w parze z otyłością, która nie tylko sprzyja jej wystąpieniu, ale także może pogorszyć jej przebieg. Dlatego, jeśli masz stwierdzoną nadwagę lub otyłość, dobrze jest pozbyć się zbędnych kilogramów, co z dużym prawdopodobieństwem odbije się pozytywnie na kondycji skóry. Na pewno warto więc zrezygnować ze słodyczy, przekąsek, tłustych i ciężkostrawnych dań. Osobom borykającym się z łuszczycą specjaliści zalecają stosowanie diety śródziemnomorskiej, ubogiej w mięso, za to bogatej w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, ryby, tłuszcze roślinne. Badania sugerują także, że pozytywny wpływ na przebieg łuszczycy ma dieta wegetariańska. Jeżeli potrzebujesz pomocy w ułożeniu jadłospisu, zawsze warto poprosić o pomoc dietetyka. Porozmawiaj także z lekarzem na temat suplementacji. Korzystny wpływ na skórę w przypadku łuszczycy mają zwłaszcza kwasy tłuszczowe omega-3 o działaniu przeciwzapalnym.(3)

Łuszczyca sama w sobie jest źródłem stresu, szczególnie wtedy, gdy objawy dotyczą widocznych miejsc (np. łuszczyca skóry głowy). Choroba może powodować problemy w życiu towarzyskim lub intymnym, prowadzić do obniżonego poczucia własnej wartości. Oczywiście wszystko to powinno być motywacją do pozostawania pod stałą opieką dermatologa i dyscypliny związanej z leczeniem i ochroną skóry. Ma to także znaczenie w kontekście profilaktyki, gdyż do zaostrzeń dochodzi często w sytuacjach zwiększonego napięcia nerwowego lub po ciężkich przeżyciach. Oczywiście nie zawsze da się uniknąć tego rodzaju okoliczności, jednak dobrze jest mieć sprawdzone sposoby na stres. Zwykle jako pierwsze wymieniane są joga, medytacja, ćwiczenia oddechowe, które można praktykować w domu, nic nie kosztują lub wymagają skorzystania z kilku niedrogich sprzętów, mają natomiast bardzo korzystny wpływ na psychikę.(6) Ponadto dobrze jest przystąpić do internetowej grupy wsparcia dla osób z łuszczycą, spędzać dużo czasu wśród zieleni, najlepiej w towarzystwie bliskich i życzliwych osób. Bardzo istotna jest także odpowiednia ilość snu, dlatego dobrze jest ustalić regularne godziny kładzenia się do łóżka i wstawania.

Łuszczyca to choroba, z którą trzeba nauczyć się żyć. Być może początki nie będą łatwe, ale jest bardzo wiele metod radzenia sobie z okresami zaostrzeń. Na pewno pomocne są wytrwałość i pozytywne nastawienie. Specjaliści nieustannie badają tę chorobę, która w pewnym stopniu wciąż pozostaje tajemnicza. Być może więc wkrótce pojawią się nowe perspektywy terapeutyczne, które pomogą jeszcze skuteczniej kontrolować uciążliwe objawy.

1. Maciejewska J. Łuszczyca. https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/74363,luszczyca Data dostępu: 2.12.2019.
2. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/psoriasis/symptoms-causes/syc-20355840 Data dostępu: 2.12.2019.
3. Stawczyk M. i wsp. Znaczenie diety w łuszczycy - przewlekłej układowej chorobie zapalnej. Forum Zaburzeń Metabolicznych 2011, 2 (3): 205–212.
4. Łuszczyca - informacje ogólne. http://www.bad.org.uk/shared/get-file.ashx?id=1490&itemtype=document Data dostępu: 2.12.2019.
5. Top Psoriasis Triggers. https://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/psoriasis/7-psoriasis-triggers Data dostępu: 2.12.2019.
6. Stress and psoriatic disease. https://www.psoriasis.org/life-with-psoriasis/stress Data dostępu: 2.12.2019.