Jak wspomóc skórę w walce z łuszczycą?

Zmiany łuszczycowe przyjmują postać wykwitów o zróżnicowanym kolorze (bladoróżowy, ciemnoczerwony, brunatny) pokrytych srebrzystą łuską. Zmiany łuszczycowe lokalizują się na łokciach, kolanach, okolicy krzyżowo-lędźwiowej, na owłosionej skórze głowy i paznokciach. Zmiany na skórze głowy pojawiają się u 50-80% chorych, często jest to pierwotna lokalizacja zmian chorobowych. Zmiany łuszczycowe na skórze głowy, z uwagi na złuszczający się naskórek bywają przez pacjentów mylone z łupieżem.

Początkowo zmiana łuszczycowa ma postać czerwonej grudki pokrytej srebrną łuską. Po zdrapaniu łuski odpada ona w postaci cienkich płatków przypominających zeskrobywaną świecę. Wykwity mogą mieć różną wielkość, od pojedynczych grudek po rozległe zlewające się ze sobą blaszki. Charakterystycznym objawem łuszczycy jest tzw. objaw świecy stearynowej – po usunięciu lekko przylegającej łuski pojawia się błyszcząca powierzchnia grudek łuszczycowych, a po ich zdrapaniu drobnokropelkowe krwawienie.

W zdrowej skórze proces przemieszczania się komórek naskórka z warstwy podstawnej do warstwy rogowej trwa 28 dni. W skórze z łuszczycą jest skrócony do 2-4 dni. Mamy zatem do czynienia z przyspieszonym wytwarzaniem naskórka, skutkującym nawarstwieniami komórek właśnie w postaci łuski. Naskórek u pacjentów z łuszczycą jest cztery do sześciu razy grubszy niż w zdrowej skórze. Nadmierna proliferacja keratynocytów, nieprawidłowe ich różnicowanie i stan zapalny to główne patomechanizmy przebiegu łuszczycy.

W rozwoju łuszczycy istotną rolę odgrywają czynniki immunologiczne, genetyczne, środowiskowe i związane ze stylem życia. Przyczyną powstawania łuszczycy jest defekt immunologiczny – nadmierna aktywność zapalna w skórze, pociągająca za sobą nadmierne rogowacenie naskórka. Istnieje szereg czynników pochodzących ze środowiska zewnętrznego, które mogą prowokować lub nasilać zmiany łuszczycowe. Zaliczamy do nich: stres, nadwagę, zaburzenia hormonalne, promieniowanie rentgenowskie, mechaniczne uszkodzenia naskórka, pewne leki, przewlekłe infekcje bakteryjne i grzybicze.

Wyróżnia się dwa typu łuszczycy:

- typ I – dziedziczny – choroba rozpoczyna się przed 40 r.ż. charakteryzuje się cięższym przebiegiem niż łuszczyca typu II, częstszymi nawrotami i gorszą reakcja na leki.

- typ II – łuszczyca dorosłych, objawy pojawiają się po 40 r.ż. w rodzinie pacjenta nie odnotowuje się przypadków choroby.

W zależności od obrazu klinicznego lekarze wyróżniają łuszczycę kropelkowatą, pieniążkowatą, geograficzną i szereg innych.

Stopień nasilenia choroby lekarze określają za pomocą tzw. reguły dziesiątek. Zgodnie z tą regułą o łuszczycy łagodnej mówi się gdy zmiany skórne zajmują mniej niż 10% powierzchni skóry (BSA – body surface area), ich nasilenie określane za pomocą wskaźnika PASI (Psoriasis Area and Severity Index) jest mniejszy niż 10 oraz wskaźnik DLQI (Dermatology Life Quality Index) oceniający wpływ choroby na jakość życia pacjenta również jest mniejszy niż 10.

Leczenie łuszczycy ma za zadanie doprowadzić do ustąpienia zmian klinicznych, wydłużać okresy remisji, zapobiega

potencjalnym powikłaniom i przywrócić chorym komfort życia.

W leczeniu łuszczycy łagodnej dermatolodzy wykorzystują leki miejscowe, przy łuszczycy umiarkowanej do ciężkiej również fototerapię i leki ogólne. Leczenie łuszczycy rozpoczyna się od zastosowania środków keratolitycznych (m.in. kwas salicylowy, mlekowy, siarka, mocznik). Środki złuszczające mają za zadanie usunąć łuski pokrywające zmiany łuszczycowe i ułatwić przenikanie w głąb skóry leków o działaniu przeciwzapalnym i redukującym. Niekiedy stosuje się emolienty w celu ograniczenia świądu i łuszczenia.

W leczeniu miejscowym najczęściej wykorzystywany jest kalcypotriol w połączeniu z dipropionianem betametazonu. Lekarze wykorzystują również pochodne witaminy D₃ (kalcypotriol, takalcytol). Analogi witaminy D3 przyłączają się do receptora witaminy D w skórze, ich działanie polega na hamowaniu aktywności proliferacyjnej naskórka i normalizacji różnicowania komórek. Popularnym lekiem, szeroko stosowanym ze względu na wysoką skuteczność i szybkość działania są glikokortykosteroidy, aczkolwiek ich stosowanie niesie za sobą pewne powikłania. W miejscowym leczeniu łuszczycy od wielu lat wykorzystuje się dziegcie. W postaci leku recepturowego dostępny jest dziegieć sosnowy, w dermokosmetykach stosowane są dziegcie jałowcowy, brzozowy, sosnowy i bukowy. U pacjentów z nasiloną łuszczycą plackowatą włączana jest fototerapia. Wykorzystuje się fototerapię szerokopasmowym promieniowaniem UV B, fototerapię wąskim pasmem – wiązką UVB o długości fali 311 nm lub fotochemoterapię z udziałem psolarenów. Dermatolodzy uznają leczenia za skuteczne gdy uda się w efekcie kuracji uzyskać redukcję współczynnika PASI o minimum 90%. Przy redukcji wskaźnika PASI o minimum 75% i jednocześnie redukcji współczynnika DLQI do poziomu ≤5, leczenie również uznawane jest za skuteczne.

W leczeniu łuszczycy oprócz ścisłego przestrzegania zaleceń lekarza, istotna jest również prawidłowa pielęgnacja skóry. Skórę należy regularnie oczyszczać z łuszczącego się naskórka. Skórę z łuszczycą warto codziennie nawilżać i natłuszczać, te proste zabiegi pomogą złagodzić uczucie świądu.

Dermokosmetyki przeznaczone do pielęgnacji skóry z łuszczycą mają za zadanie:

• regulować keratynizację naskórka,
• zmniejszać łuskę,
• łagodzić suchość i świąd skóry,
• natłuszczać i odbudowywać warstwę lipidową,
• zmiękczać skórę,
• poprawiać funkcje barierowe skóry.

W okresach remisji polecane jest złuszczanie martwego naskórka. Składniki o działaniu keratolitycznym (złuszczającym) wykorzystywane w dermokosmetykach dla skóry z łuszczycą to kwasy alfa-hydroksylowe (np. kwas cytrynowy) i beta-hydroksylowe (kwas salicylowy). Ich mechanizm działania polega na zrywaniu połączeń białkowych pomiędzy korneocytami (komórkami naskórka), co ułatwia ich odrywanie i rozpuszczanie nadmiernie zrogowaciałego naskórka. Złuszczanie sprzyja poprawie penetracji leków w głąb skóry. Kwas salicylowy oprócz działania złuszczającego wykazuje też właściwości antybakteryjne. Źródłem kwasu salicylowego jest również wyciąg z kory wierzby (Salix alba).

Mocznik w stężeniu powyżej 10% działa keratolitycznie, wpływa na rozrywanie wiązań wodorowych w strukturze keratyny, co prowadzi do jej denaturacji.

Emolienty będą zmiękczać naskórek, redukować suchość skóry, tworzyć na powierzchni skóry warstwę okluzyjną zapobiegającą nadmiernej utracie wody z naskórka, odbudowywać barierę lipidową i uzupełniać deficyty lipidów międzykomórkowych. PSORITAR INTENSIVE Wielofunkcyjny krem na łuszczycę do twarzy i ciała zawiera oleje canola i konopny oraz masło shea. Olej canola (rzepakowy) charakteryzuje się wysoką zawartością steroli i witaminy E (poprawiającej elastyczność skóry). Olej canola działa łagodząco i przeciwzapalnie, chroni przed niekorzystnym wpływem promieniowania UV. Olej canola delikatnie natłuszcza przesuszoną skórę, znosi świąd i uczucie ściągnięcia, tworzy na skórze warstwę okluzyjną zapobiegającą utracie wody, odbudowuje barierę ochronną skóry. Olej konopny zawiera znaczne ilości niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) głównie kwasu linolowego i α-linolenowego, w proporcjach 3:1. NNKT są prekursorami ceramidów wytwarzanych w naskórku, odpowiedzialnych za prawidłowe funkcje barierowe skóry.

Dermokosmetyki do pielęgnacji skóry z łuszczycą powinny zawierać składniki aktywne o działaniu regulującym procesy podziałów komórek naskórka. Jednym z nich jest jasny ichtiol, wykorzystywany w linii Pharmaceris V. Ichtiol to mieszanina soli amonowych powstająca w procesie suchej destylacji łupków bitumicznych. Zaletą jasnego ichtiolu jest kolor, który nie brudzi. Jasny ichtiol jest też lepiej tolerowany przez skórę. Jasny ichtiol wykazuje analogiczne działanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne do tradycyjnie stosowanego ichtiolu ciemnego, a dodatkowo charakteryzuje się silniejszym działaniem przeciwświądowym. Normalizuje proces złuszczania naskórka i sprzyja procesom regeneracji.

Pacjentom z łuszczycą nie jest obce stosowanie dziegci. Dziegcie wykorzystywane są w medycynie od 2000 lat. Są produktami destylacji różnych gatunków drewna lub węgla (dziegcie węglowe nie są obecnie wykorzystywane). Rola dziegci w terapii łuszczycy polega na ograniczaniu liczby podziałów mitotycznych w warstwie podstawnej naskórka, co niesie za sobą normalizację procesów rogowacenia. Dziegcie charakteryzują się działaniem przeciwświadowym, przeciwbakteryjnym, przeciwgrzybiczym, przeciwzapalnym. Wadą dziegci jest ich nieprzyjemny zapach, oleista postać i ciemny kolor, powodujący zabrudzenia ubrań. Dziegieć jałowcowy w postaci olejku zastosowany w PSORITAR INTENSIVE jest przezroczystą oleistą cieczą o zapachu ziołowym, nie pozostawiającą śladów na ubraniach. Olejek jałowcowy jest otrzymywany metodą destylacji z parą wodną jagód jałowca Juniperus communis. Jego główną substancją czynną jest α-pinen. Publikacje naukowe wskazują na antyoksydacyjne, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze właściwości olejku jałowcowego. PSORITAR INTENSIVE ogranicza widoczność łuski, łagodzi swędzenie, działa łagodząco, regenerująco i co ważne – łatwo się rozprowadza, szybko się wchłania i nie wymaga intensywnego wcierania w skórę.

Zawarty w dermokosmetykach Pharmaceris V Immuno activator witaminy D aktywuje gen receptora witaminy D – VDR, uruchamia zależną od witaminy D kaskadę sygnałową w skórze, pobudzając geny kontrolujące podziały komórek i wpływając tym samym na prawidłową regulację rogowacenia oraz złuszczania naskórka. Immuno activator witaminy D pozyskiwany z korzenia cykorii podróżnik (Cichorium Intybus), reguluje proces keratynizacji skóry, poprawia stopień nawilżenia i natłuszczenia naskórka, zmiękcza i prowadzi do ścieńczenia nadmiernie zrogowaciałego naskórka. Wygładza skórę i zmniejsza widoczność zmian łuszczycowych, odbudowuje barierę naskórkową, przywraca skórze jej fizjologiczne funkcje.

Octopirox zawarty w PURI-ICHTILIUM Żel do mycia ciała i skóry głowy działa przeciwświądowo, normalizuje równowagę mikroflory skóry, nawilża skórę i zapobiega utracie wody z naskórka, natłuszcza, koi i łagodzi podrażnienia i zaczerwieniania, ogranicza nadmierne rogowacenie skóry i przeciwdziała jej nadmiernemu łuszczeniu się.

Wokół łuszczycy narosło w postrzeganiu społeczeństwa szereg mitów, często krzywdzących dla pacjentów. Podstawowy mit, nie mający nic wspólnego z prawdą dotyczy ryzyka zarażenia łuszczycą. Łuszczyca nie jest zaraźliwa, nie nabawisz się łuszczycy przez podanie dłoni czy inny kontakt ze skórą chorego. Łuszczyca nie jest również następstwem zaniedbań w pielęgnacji. Jest chorobą nieuleczalną, ma podłoże genetyczne i mimo że objawy łuszczycy lokalizują się na skórze, może prowadzić m.in. do problemów krążeniowych. Objawy łuszczycy, jak już zostało wspomniane na początku, dla wielu pacjentów są psychologiczną barierą utrudniającą funkcjonowanie w społeczeństwie. Dla pacjenta ważne jest skuteczne leczenie wydłużające okresy remisji, dla otoczenia poznanie choroby oraz rozwianie mitów i strachu.