Czy opalanie naprawdę pomaga na zmiany trądzikowe? Fakty i mity

Trądzik pospolity (acne vulgaris) to przewlekła choroba skóry, która dotyka nawet 95% nastolatków, ale coraz częściej sprawia problemy również osobom dorosłym, nawet po 40. czy 50. roku życia. Ta dermatoza rozwija się w obrębie aparatu włosowo-łojowego i może objawiać się na różne sposoby – od pojedynczych zaskórników po rozległe zmiany zapalne.

Za powstanie trądziku odpowiadają najczęściej:

• nadmierna produkcja sebum wywołana działaniem hormonów androgenowych;
• zaburzenia keratynizacji prowadzące do zablokowania ujść gruczołów łojowych;
• kolonizacja bakteryjna przez Propionibacterium acnes (obecnie Cutibacterium acnes);
• proces zapalny, który rozwija się udziałem różnych mediatorów immunologicznych.

W efekcie na skórze pojawiają się charakterystyczne zmiany: zaskórniki otwarte i zamknięte, grudki, krostki, a w ciężkich przypadkach – torbiele i blizny. Najczęściej występują na twarzy, ale mogą też obejmować szyję, plecy, klatkę piersiową.

Warto pamiętać, że przyczyny trądziku są złożone. U nastolatków główną rolę odgrywają zmiany hormonalne związane z dojrzewaniem. U dorosłych natomiast na rozwój choroby wpływają czynniki takie jak dieta, stres, niewłaściwa troska o skórę czy przyjmowanie określonych leków. Natomiast promieniowanie UV może mieć wpływ na tę dermatozę niezależnie od wieku.

Czy lato to okres, który sprzyja walce z trądzikiem? I tak, i nie. Relacja między słońcem a trądzikiem jest znacznie bardziej skomplikowana, niż się wydaje, dlatego warto rozprawić się z popularnymi przekonaniami.

To nieprawda! Niektóre rodzaje promieniowania słonecznego mogą rzeczywiście wywierać pozytywny wpływ na zmiany trądzikowe. Mówiąc dokładniej, chodzi o promieniowanie UVA1 (o długości fali 340–400 nm) oraz światło widzialne, które mogą wykazywać działanie przeciwzapalne. Mechanizm ten polega na:

• ograniczeniu kolonizacji bakteryjnej przez Propionibacterium acnes;
• zmniejszeniu stanu zapalnego bez zwiększania produkcji sebum;
• łagodzeniu objawów zapalnych bez negatywnego wpływu na poziom cytokin prozapalnych.

Właśnie dlatego niektóre osoby obserwują czasową poprawę stanu skóry w okresie letnim. Promieniowanie UVA1 jest nawet wykorzystywane w profesjonalnych terapiach dermatologicznych jako element leczenia trądziku – oczywiście pod ścisłym nadzorem specjalisty.

Ale uwaga! Mimo tych potencjalnych korzyści, ekspozycja na promieniowanie UV wiąże się również z poważnymi zagrożeniami. UVA może przyczyniać się do:

• fotostarzenia skóry i utraty jej elastyczności;
• powstawania przebarwień pozapalnych (PIH), szczególnie u osób o ciemniejszej karnacji;
• zwiększenia ryzyka nowotworów skóry przy długotrwałej ekspozycji.

Co więcej, promieniowanie UV może przesuszać skórę, co wtórnie prowadzi do wzmożonej produkcji sebum.

Mechanizm powstawania przebarwień jest szczególnie istotny w kontekście trądziku. Promieniowanie UVA1 i światło widzialne mogą aktywować fotoreceptor Opsin 3, co prowadzi do wzrostu poziomu wapnia i aktywacji melanogenezy. W efekcie po zmianach zapalnych wywołanych trądzikiem pozostają długotrwałe, trudne do usunięcia przebarwienia.

Dlatego do pozytywnych efektów słońca należy podchodzić z dużym dystansem, a systematyczne stosowanie ochrony przeciwsłonecznej z filtrem SPF 50+ to podstawa.

Przekonanie, że skóra trądzikowa „lubi się” ze słońcem, to jeden z najniebezpieczniejszych mitów dotyczących skóry trądzikowej.

Początkowa poprawa stanu skóry jest pozorna i krótkotrwała! W rzeczywistości:

• opalenizna maskuje zaczerwienienia, co sprawia, że wiele osób myśli, iż doszło do wyciszenia stanu zapalnego, a początkowo zmiany stają się mniej widoczne – to tzw. efekt wysuszenia;
• po kilku tygodniach może dojść do wyraźnego pogorszenia się kondycji skóry – wywołanego ekspozycją na szkodliwe promieniowanie UVB.

Promieniowanie UVB wywiera bardzo negatywny wpływ na skórę trądzikową poprzez:

• zwiększenie ekspresji cytokin prozapalnych (IL-8, IL-1β);
• wzmożenie proliferacji keratynocytów, co prowadzi do dodatkowego zablokowania ujść gruczołów łojowych;
• zwiększenie produkcji sebum, co nasila wszystkie mechanizmy patofizjologiczne trądziku.

W efekcie po wakacjach często obserwuje się znaczne nasilenie zmian trądzikowych.

Ważną kwestią jest również zależność między przyjmowaniem leków na trądzik a słońcem! Jeśli stosujesz farmakoterapię, szczególna ostrożność przy ekspozycji na promieniowanie UV to absolutna konieczność.

Fotowrażliwość zwiększają przede wszystkim:

• retinoidy, w tym często stosowana w leczeniu trądziku izotretynoina;
• antybiotyki wykorzystywane w wielu kuracjach, na czele z doksycykliną.

Wniosek jest więc prosty – skóra trądzikowa, zamiast nadmiernej ekspozycji na słońce, wymaga regularnego i odpowiednio dobranego wsparcia. Można to robić, np. z wykorzystaniem specjalistycznych dermokosmetyków z linii Pharmaceris T. Dostępne w niej preparaty zawierają składniki aktywne, które wspierają regulację flory bakteryjnej skóry, proces powstawania zaskórników czy normalizację aktywności gruczołów łojowych. Uważne dopasowanie odpowiednich produktów to pierwszy krok w stronę niwelacji niedoskonałości, bez względu na porę roku. W codziennej pielęgnacji nie może też zabraknąć ochrony przeciwsłonecznej – np. w postaci kremu ochronnego Pharmaceris S Medi Acne z SPF, dostosowanego do potrzeb skóry trądzikowej.