Retinol – skąd moda na ten składnik?

Na początek zajmiemy się budową chemiczną i klasyfikacją retinolu. Retinol czyli witamina A jest związkiem, od którego wywodzi sią szeroka (licząca ponad 2,5 tysiąca substancji!) rodzina retinoidów. Retinoidy są to zatem związki o budowie i aktywności podobnej do witaminy A.

Struktura retinolu został odkryta w 1937 roku przez Paula Karrer’a i współpracowników. Odkrycie przyniosło badaczom Nagrodę Nobla. W 1949 roku opracowano metodę syntezy laboratoryjnej retinolu, dzięki czemu ten cenny związek stał się powszechnie dostępny. W 1956 roku po raz pierwszy zastosowano palmitynian retinolu w terapii przeciwzmarszczkowej.

Witamina A pełni w organizmie szereg istotnych funkcji:

- uczestniczy w procesach regulacji wzrostu,
- wspomaga utrzymanie ciągłości błon śluzowych i naskórka,
- reguluje procesy proliferacji, różnicowania i apoptozy komórek,
- uczestniczy w procesie widzenia, odpowiada za odbieranie bodźców wzrokowych w siatkówce oka,
- bierze udział w procesie transkrypcji genów uczestniczących w procesach odpornościowych,
- bierze udział w wytwarzaniu komórek rozrodczych.

Wśród retinoidów pełną aktywnością biologiczną charakteryzuje się retinol. Poza retinolem, w grupie retinoidów znajdziemy m.in.: retinal (retinaldehyd, retinyl), kwas retinowy, pochodne estrowe retinylu (palmitynian i octan). Kwas retinowy jest najbardziej utlenioną pochodną retinolu i występuje w postaci 3 izomerów geometrycznych, podstawą ich klasyfikacji jest ułożenie podstawników przy obecnych w cząsteczce wiązaniach podwójnych. Izomery kwasu retinowego to tretynoina, izotretynoina i alitretynoina, stosowane wyłącznie medycynie.

Jak działa retinol i w jaki sposób retinol dociera do komórek skóry? Rozpuszczalny w tłuszczach retinol łatwo przenika w głąb warstwy rogowej naskórka, w mniejszym stopniu do skóry właściwej i tkanki podskórnej. Po dotarciu do keratynocytu cząsteczka retinoidu przemieszcza się do jego wnętrza i łączy z odpowiednim receptorem. Wyróżniamy dwie grupy receptorów: receptory kwasu retinowego (RARs) lub receptory retinoidowe X (RXRs). Retinoidy wiążą się z receptorami zlokalizowanymi w jądrze komórkowym i oddziaływują na geny regulujące np. syntezę kolagenu.

Retinol zawarty w dermokosmetykach do cery trądzikowej będzie:

- hamował proces powstawania mikrozaskórników,
- ograniczał ilość dojrzałych zaskórników i innych wykwitów skórnych,
- normalizował proces złuszczania w przewodach wyprowadzających gruczołów łojowych, co przekładać się będzie na łatwiejsze usuwanie wydzieliny łojowej na powierzchnię skóry i odblokowywanie ujść gruczołów łojowych(porów skóry),
- ograniczał ilość wytwarzanego sebum,
- ograniczał powstawanie przebarwień potrądzikowych.

Dermokosmetyki z retinolem przynoszą poprawę stanu cery zarówno przy trądziku młodzieńczym jak i trądziku osób dorosłych. Osoby po 30 r.ż. docenią krem do twarzy z retinolem również za jego aktywność przeciwzmarszczkową, wyraźne spłycenie zmarszczek oraz poprawę struktury i kondycji skóry.

Ludzie od wieków poszukiwali i nadal poszukują recepty na wieczną młodość i długie życie. Pragnieniem średniowiecznych alchemików było odnalezienie kamienia filozoficznego, który miałby leczyć choroby, przedłużać życie i zapewniać niekończąca się młodość. Kilka wieków po epoce alchemików potrzeba wiecznie młodej skóry nadal jest aktualna, a retinol doskonale wpisuje się w charakterystykę mitycznego lekarstwa na młodość.

Mechanizm działania retinolu w skórze obejmuje:

- regulowanie procesu złuszczania i odnowy komórek naskórka,
- stymulowanie syntezy kolagenu,
- stymulowanie syntezy fibryliny, odpowiadającej za prawidłowe sieciowanie białek podporowych skóry właściwej,
- hamowanie aktywności metaloproteinaz– enzymów odpowiedzialnych za degradację włókien kolagenu i elastyny,
- intensyfikację procesu proliferacji i różnicowania się keratynocytów, przekładającą się na większą spoistość i szczelność warstwy rogowej naskórka i poprawę bariery naskórkowej,
- stymulowanie procesu formowania nowych naczyń krwionośnych (angiogenezy), przekładające się na poprawę krążenia krwi w skórze, lepsze odżywienie i dotlenienie komórek,
- stymulowanie skóry do produkcji naturalnych czynników nawilżających, zwiększenie poziomu glikozaminoglikanów,
- właściwości antyoksydacyjne, witamina A uczestniczy w procesie wygaszaniu tlenu singletowego, a także neutralizacji wolnych rodników powstających w trakcie procesów utleniania lipidów,
- regulowanie aktywności melanocytóworaz ograniczanie powstawanie przebarwień typowych dla fotostarzenia,
- zmniejszanie przylegania keratynocytów i ułatwianie ich złuszczania, procentujące poprawą gładkości i elastyczności skóry.

PURERETINOL 0.3 Krem z retinolem na trądzik wieku dorosłego na noc, jak wykazały badania aplikacyjne, zmniejsza skłonność do tworzenia się niedoskonałości typowych dla trądziku, a jednocześnie wpływa na zmniejszenie widoczności zmarszczek. Wadą retinolu jest jego mała stabilność, dlatego też w PURERETINOL 0.3 składnik został zamknięty w ceramidowych otoczkach, zwiększających jego stabilność i poprawiających transport do głębszych warstw skóry.

Najczęściej wykorzystywaną formą retinolu w kosmetykach są estry: palmitynian (INCI: Retinyl Palmitate) i octan (Retinyl Acetate). W składach INCI spotkać można również retinal i β-karoten.

Palmitynian retinylu jest związkiem dobrze penetrującym skórę, normalizuje keratynizację, zwiększa intensywność syntezy kolagenu w skórze właściwej, aczkolwiek głównym obszarem działania palmitynianu retinylu są zewnętrzne warstwy naskórka. Palmitynian retinolu stosowany w kremach i olejkach do twarzy, niweluje szorstkości i suchości skóry. Palmitynian retinolu warto stosować do pielęgnacji rogowaciejącego, łuszczącego się naskórka. Redukuje zmarszczki, poprawia elastyczność skóry, wzmacnia paznokcie oraz łamliwe włosy. Kosmetyki z witaminą A w składzie, polecane są do pielęgnacji skóry suchej i starzejącej się, regularnie stosowane sprzyjają spłyceniu bruzd i zmarszczek oraz rozjaśnieniu przebarwień. Witamina A i jej pochodne są skuteczne w niwelowaniu oznak starzenia endogennego jak i tych spowodowanych działaniem promieniowania UV - fotostarzenia.

DUO KONCENTRAT Z WITAMINAMI A&E w 27% skwalanie poprawia elastyczność skóry, regeneruje i wygładza, redukuje szorstkość i tendencję do rogowacenia, poprawia poziom nawilżenia skóry i odbudowuje barierę lipidową naskórka.

Dermokosmetyki z retinolem stosujemy na noc. Ważna jest regularność aplikacji, krem należy stosować przez minimum 4-6 tygodni. Jaką ilość produktu nakładać? Mówi się obrazowo, że należy równomiernie, cienką warstwą nałożyć na skórę ilość równą wielkości ziarnka grochu.

Aplikacji retinolu mogą towarzyszyć przesuszenie naskórka, wrażenie ściągnięcia i zaczerwienienia, stąd wybierajmy te dermokosmetyki, które oprócz retinolu zawierają emolienty, oleje naturalne – składniki wspomagające kondycję warstwy lipidowej naskórka.

Stosując retinol na noc, rano zadbajmy o odpowiednie nawilżenie skóry, stosując dermokosmetyki intensywnie nawilżające, łagodzące i odbudowujące barierę hydrolipidową. Pielęgnacji w trakcie dnia powinien towarzyszyć krem z  SPF 30.

Kurację retinolem najlepiej zacząć krótko przed 30-ymi urodzinami, kiedy to w skórze wyhamowuje synteza kolagenu i kwasu hialuronowego.

Dermokosmetyki  z retinolem należy odstawić w trakcie ciąży i karmienia piersią, a także przy doustnej kuracji retinoidami, aby nie kumulować ich stężenia w organizmie.  

Retinol – z czym łączyć? Retinol warto łączyć ze składnikami o działaniu antyoksydacyjnym, kwasem hialuronowym, witaminą E, witaminą C.

Czy retinol można stosować latem? Zdecydowanie lepszą porą na kurację z retinolem jest okres jesienno-zimowy i wczesna wiosna. Promieniowanie słoneczne może wywoływać przebarwienia, stąd aplikowaniu kremu z retinolem na noc powinna towarzyszyć ochrona skóry przed promieniowaniem UV w ciągu dnia.

1. Bojarowicz, A. Płowiec: Wpływ witaminy A na kondycję skóry, Probl Hig Epidemiol 2010, 91(3): 352-356
2. Czarnota: Retinoidy. Mechanizm działania, właściwości oraz zakres stosowania w dermatologii i kosmetologii, Kosmetologia Estetyczna 2018, 4 vol. 7: 371-376
3. Marona, A. Gunia, E. Pękala: Retinoidy – rola w farmakoterapii w aspekcie komórkowego mechanizmu działania, Farm Pol, 2010, 66(3): 187-192
4. Kaźmierska, I. Bolesławska, J. Przysławski: Wpływ retinoidów na skórę i zapobieganie ich skutkom ubocznym, Hygeia Public Health 2019, 54(3): 165-172
5. Pawlaczyk, K. Korzeniowska: Witamina A w kosmetologii i lecznictwie dermatologicznym, Farmacja współczesna 2013; 6: 57-61