Zabiegi złuszczające w pielęgnacji skóry trądzikowej

Trądzik młodzieńczy dotyka ponad 80% osób w okresie dojrzewania. Niestety koniec wieku nastoletniego nie oznacza końca problemów z trądzikiem. Jak wskazują ostatnie lata praktyki dermatologów, coraz częściej obserwujemy występowanie objawów trądziku u osób po 30-ym roku życia, zwłaszcza u kobiet.

Trądzik rozwija się w następstwie współistnienia wielu czynników m.in.: zmian hormonalnych, podłoża genetycznego oraz wymienionych poniżej procesów:

• nadmiernego rogowacenia przewodów wyprowadzających gruczołów łojowych,
• nadmiernego wytwarzania łoju przez gruczoły łojowe,
• aktywności beztlenowych bakterii Cutibacterium acnes, kolonizacji ujść gruczołów łojowych przez wspomniany szczep,
• rozwoju stanów zapalnych.

Zmiany skórne charakterystyczne dla trądziku lokalizują się w obrębie mieszków włosowych, a te są ściśle powiązane z gruczołami łojowymi. Ujścia gruczołów łojowych są zlokalizowane nieco poniżej lejka aparatu włosowego.

Nadmierne rogowacenie ujść mieszków włosowych i przewodów wyprowadzających gruczołów łojowych (innymi słowy nagromadzenie dużej ilości warstw zrogowaciałego naskórka) skutkuje zaczopowaniem przewodu wyprowadzającego wydzielinę łojową na powierzchnię naskórka, czyli powstawaniem zaskórników.

Zaskórniki to niezapalne wykwity skórne. Przyczyną powstawania zaskórników jest m.in. zwiększenie liczby wolnych kwasów tłuszczowych, będące następstwem aktywności lipaz wytwarzanych przez bakterie Cutibacterium acnes i obniżenie poziomu kwasu linolowego. Z codziennych zmagań z problemami cery trądzikowej i praktyki dermatologicznej znamy dwa rodzaje zaskórników: otwarte i zamknięte. Charakterystyczną cechą zaskórników otwartych są widoczne ujścia gruczołów łojowych, przyjmujące ciemne zabarwienie i wypełnione na powierzchni utlenioną keratyną. W przypadku zaskórników zamkniętych ujścia gruczołów łojowych są niewidoczne. Zaskórniki zamknięte przekształcają się z czasem w grudki niezapalne lub zmiany o charakterze zapalnym: guzki, grudki, krosty i torbiele ropne.

Krosta z kolei to zmiana skórna wypełniona treścią złożoną z wydzieliny łojowej, ropnej i keratyny. W przebiegu trądziku obserwuje się również wykwity – zmiany powstające wskutek zaczopowania ujść mieszków włosowych, nagromadzenia wydzieliny łojowej i kolonizacji kanału mieszka włosowego przez bakterie Cutibacterium acnes.

Bakterie Cutibacterium acnes są odpowiedzialne za powstawanie stanów zapalnych. Procesy zapalne są dominującym objawem w przypadku trądziku grudkowo-krostkowego.

Posługując się jako kryterium podziału przewagą poszczególnych zmian trądzikowych, wyróżnimy trądzik: zaskórnikowy, grudkowo-krostkowy, ropowiczy, skupiony, bliznowcowy.

Peeling chemiczny to zabieg kontrolowanego złuszczania skóry z udziałem kwasów organicznych. Głębokość złuszczania zależy od stężenia i rodzaju użytego kwasu, pH preparatu i zależności pomiędzy pH a pKa (pKa – ujemny logarytm ze stałej dysocjacji kwasu, określający jego moc), czasu kontaktu kwasu ze skórą i częstotliwości stosowania. Peelingi są pomocne w redukcji nadmiernej keratynizacji naskórka – jednego z głównych czynników rozwoju trądziku. Peelingi sprzyjają również usuwaniu przebarwień potrądzikowych.

Chcąc usystematyzować rodzaje peelingów według głębokości działania, wyróżnimy:

• peelingi powierzchniowe - złuszczeniu ulega naskórek do warstwy podstawnej. Peelingi powierzchniowe skutkują zwiększeniem przepuszczalności warstwy rogowej. Stymulują komórki do podziałów w warstwie podstawnej naskórka.
• peelingi średnio-głębokie - złuszczeniu poddawane są naskórek i górna warstwa skóry właściwej. Efektem peelingów średnio-głębokich jest złuszczenia naskórka, a także pobudzenie aktywności fibroblastów, skutkujące intensyfikacją syntezy włókien kolagenowych.
• peelingi głębokie - złuszczeniu ulega naskórek i cała skóra właściwa aż do warstwy siateczkowej. Peelingi głębokie wykonywać mogą jedynie lekarze.

Kwasy AHA wykorzystywane do zabiegów złuszczających dzieli się na kwasy α-hydroksylowe i β-hydroksylowe. Podział ten uwzględnia położenie grypy hydroksylowej –OH względem węgla karbonylowego. α-hydroksykwasy to związki chemiczne, w strukturze których grupa hydroksylowa położona jest przy atomie węgla α w stosunku do grupy karboksylowej. Mechanizm działania α-hydroksykwasów polega m.in. na osłabieniu kohezji (przylegania) keratynocytów w warstwie rogowej, przyspieszeniu procesu usuwania martwego naskórka, pobudzeniu proliferacji keratynocytów w warstwie podstawnej naskórka.

Dermokosmetyki zawierające kilka procent kwasów AHA będą osłabiały wzajemne przyleganie martwych komórek naskórka, dzięki czemu możliwe będzie usuwanie zrogowaciałego naskórka. Pozbycie się warstwy martwych komórek procentuje m.in. wygładzeniem skóry, rozjaśnieniem, pozbyciem się szarego kolorytu, przywróceniem blasku i zdrowego wyglądu. Kwasy AHA regulują rogowacenie naskórka, odblokowują ujścia gruczołów łojowych, eliminują zaskórniki.

Kwas migdałowy należący do grupy α-hydroksykwasów, zawiera w cząsteczce pierścień aromatyczny i osiem atomów węgla. Cieszy się popularnością w kosmetologii i dermatologii z uwagi na właściwości złuszczające, rozjaśniające, przeciwbakteryjne i nawilżające.

Kwas migdałowy wykazuje budowę chemiczną zbliżoną do pewnych grup antybiotyków, stąd spośród całej rodziny α-hydroksykwasów wykazuje najsilniejsze właściwości przeciwbakteryjne. Obniża pH skóry, tym samym uniemożliwia funkcjonowanie bakterii. Przeciwdziała aktywności szczepów Staphylococcus aureus, Escherichia coli i Cutibacterium acnes odpowiedzialnych za zmiany trądzikowe. Aktywność przeciwbakteryjna kwasu migdałowego ogranicza powstawanie zaskórników, krost, grudek i zmian zapalnych, sprzyja szybszemu gojeniu się zmian trądzikowych. Kwas migdałowy redukuje wydzielanie łoju, zwęża ujścia gruczołów łojowych, odblokowuje je.

Kwas migdałowy jest doskonałym środkiem złuszczającym naskórek. Moc kwasu migdałowego porównywana jest z mocą glikolowego, aczkolwiek ze względu na większy rozmiar cząsteczki, kwas migdałowy wnika w głąb skóry wolniej, a przez to działa łagodniej. Kosmetolodzy określają go „cichym peelingiem” lub „peelingiem letnim” ze względu na to że może być stosowany o każdej porze roku również latem (nie uwrażliwia skóry na wpływ promieniowania UV). Jest dobrze tolerowany przez wszystkie typy skóry, również skórę wrażliwą i naczyniową, poleca się go pacjentom u których inne peelingi powodowały objawy nietolerancji. Proces złuszczania zachodzi stopniowo i dyskretnie.

Stosując dermokosmetyki z kwasem migdałowym należy stopniować jego stężenie. Kurację zaczynamy od stężenia 5% SEBO-ALMOND PEEL 5%, po 4-6 tygodniach przechodzimy do stosowania dermokremu z zawartością 10% kwasu migdałowego SEBO-ALMOND PEEL 10%. Po około 4 tygodniach robimy miesięczną przerwę i wracamy do stężenia 5%. W trakcie stosowania produktu może pojawić się zaczerwienienie skóry czy łuszczenie się naskórka, jest to normalny, przemijający efekt.

Kwas migdałowy skutecznie wspomaga terapię wszystkich objawów trądziku.

Początki badań nad wpływem retinolu na skórę sięgają lat 30-ych XX wieku.

Zanim przejdziemy do omówienia właściwości retinolu cennych z punktu widzenia pacjentów z problemem trądziku, kilka słów na temat budowy i klasyfikacji retinoidów.

Termin „witamina A” odnosi się do retinolu i jego pochodnych: retinalu i kwasu retinowego. Retinoidy to klasa związków chemicznych naturalnych i syntetycznych, związanych z budową i właściwościami witaminy A. Są to związki, które charakteryzują się aktywnością witaminy A, bądź mówiąc prościej: retinoidy to pochodne witaminy A. Do grupy retinoidów zaliczamy około 2500 substancji, z których tylko nieliczne wykorzystywane są w dermatologii i kosmetologii. Przynależność danej substancji do rodziny retinoidów warunkowana jest nie budową chemiczną, a mechanizmem działania.

Wśród retinoidów pełną aktywnością biologiczną charakteryzuje się retinol. Poza retinolem, w grupie retinoidów znajdziemy m.in.: retinal (retinaldehyd, retinyl), kwas retinowy, pochodne estrowe retinylu (palmitynian i octan). Kwas retinowy jest najbardziej utlenioną pochodną retinolu i występuje w postaci 3 izomerów geometrycznych. Izomery kwasu retinowego to tretynoina, izotretynoina i alitretynoina, stosowane wyłącznie w medycynie.

Retinol jest dostarczamy do organizmu z pożywieniem w formie nieaktywnych prowitamin: β-karotenu lub estrów retinylu. Źródłem β-karotenu są warzywa (np. marchew, szpinak, dynia, sałata), owoce (np. melony, pomarańcze) i żółtka jaj. Estry retinylu znajdziemy w wątrobie, mięsie, mleku, serach, rybach.

Retinoidy mogą być aplikowane na skórę miejscowo z dermokosmetyków. Retinol i jego pochodne są rozpuszczalne w tłuszczach, dlatego łatwo przenikają przez warstwę rogową naskórka. Retinol dał się poznać dermatologom i kosmetologom jako skuteczny środek o działaniu przeciwtrądzikowym i niwelującym przebarwienia.

Stosowanie retinolu procentuje bardziej regularnym przebiegiem procesów złuszczania w przewodach gruczołów łojowych. Retinol ogranicza komedogenezę, co ułatwia odpływ wydzieliny gruczołów łojowych, a co za tym idzie - odblokowanie porów skóry. Stosowanie dermokosmetyków z retinolem na skórę dotkniętą problemem trądziku zmniejsza ryzyko powstawania zaskórników, usuwa grudki, krostki, normalizuje wydzielanie sebum.

Retinol hamuje aktywność tyrozynazy, powstrzymuje proces melanogenezy i transportu melaniny do wyższych warstw skóry. Zdolność przyspieszania procesu złuszczania keratynocytów warstwy rogowej naskórka dodatkowo ułatwia przenikanie w głąb skóry związków aktywnych odpowiedzialnych za działanie rozjaśniające przebarwienia.

Retinol jest szczególnie polecany w pielęgnacji skóry z trądzikiem wieku dorosłego. Ten rodzaj trądziku lokalizuje się już nie w strefie T, a w strefie U – na linii żuchwy i brody oraz na bocznych obszarach szyi. Przyjmuje postać bolesnych grudek, obecnych na skórze przez kilka tygodni i pozostawiających po sobie blizny. Retinol oprócz działania przeciwtrądzikowego, znany jest również jako skuteczny składnik przeciwdziałający procesom starzenia się skóry.

Azeloglicyna jest pochodną kwasu azelainowego, jego połączeniem z cząsteczką glicyny. Kwas azelainowy jest powszechnie wykorzystywany w terapii przebarwień, znany z działania keratolitycznego, przeciwzapalnego i przeciwbakteryjnego. Kwas azelainowy jest od lat wykorzystywany przez dermatologów w leczeniu trądziku grudkowo-krostkowego o łagodnym i umiarkowanym nasileniu.

• Azeloglicyna zachowuje właściwości kwasu azelainowego, a dodatkowo działa łagodząco i nawilżająco.
• Azeloglicyna działa antybakteryjnie, zapobiega powstawaniu zaskórników.
• Azeloglicyna hamuje aktywność enzymu 5-α-reduktazy przyspieszającą przemianę testosteronu w dihydrotestosteron, dzięki czemu reguluje wydzielanie sebum.
• Azeloglicyna niweluje przebarwienia potrądzikowe.

Działa skutecznie przy niewielkich stężeniach. Azeloglicynę znajdziesz w składzie COMEDO ACNE - lekkim kremie przeciwko zaskórnikom, odblokowującym i zwężającym pory. Azeloglicyna została tutaj połączona z niacynamidem, wykazującym synergiczne działanie – sebostatyczne i rozjaśniające przebarwienia. COMEDO ACNE ogranicza ilość zaskórników otwartych i zamkniętych, zwęża pory, normalizuje wydzielanie sebum, rozjaśnia przebarwienia potrądzikowe.

Kwas szikimowy w naturze znaleźć można w pędach anyżu gwiaździstego. Choć na rynku kosmetycznym jest obecny od niedawna, cieszy się sporym powodzeniem.

• Kwas szikimowy złuszcza naskórek nie wywołując przy tym podrażnień, sprawdzi się nawet u osób ze skórą wrażliwą.
• Kwas szikimowy działa przeciwbakteryjnie
• Hamuje aktywność tyrozynazy, dzięki czemu zapobiega powstawaniu przebarwień.
• Kwas szikimowy rozjaśnia skórę, wyrównuje koloryt naskórka.
• Wykazuje właściwości antyoksydacyjne.
• Kwas szikimowy działa nawilżająco, wiąże wodę w naskórku.
• kwas szikimowy odblokowuje ujścia gruczołów łojowych przez co zapobiega powstawaniu zaskórników i grudek zapalnych.

Na koniec powtórzymy słowa, które zapewne słyszeliście już nie raz: nie należy rozdrapywać zmian trądzikowych i wyduszać zaskórników. Przy trądziku nie należy również stosować peelingów mechanicznych. Złuszczanie naskórka jest elementem prawidłowej pielęgnacji skóry trądzikowej, ale zabiegi złuszczające powinny opierać się na kwasach lub enzymach, nie na mechanicznych drobinach peelingujących! Trądzik z wydrapania to specyficzna odmiana trądziku powstająca wskutek prób mechanicznego pozbycia się zmian trądzikowych. Uciskanie i drapanie zaskórników i krostek prowadzi do blizn i przebarwień, zwiększa ryzyko infekcji.

W celu oczyszczenia skóry, odblokowania ujść gruczołów łojowych, złuszczenia i pozbycia się nadmiaru nagromadzonych korneocytów, stosuj poznane przed chwilą kwas migdałowy, azeloglicynę i kwas szikimowy. Warto sięgać również po dermokosmetyki z kwasem salicylowym. Kwas salicylowy jest rozpuszczalny w tłuszczach, bez trudu wnika w głąb gruczołów łojowych i rozpuszcza zalegającą w nich wydzielinę. By zwalczać zmiany mikrozapalne i przeciwdziałać infekcjom bakteryjnym warto sięgnąć po żel punktowy z 2% nadtlenku wodoru. Retinol zwalcza objawy cery trądzikowej a dodatkowo działa przeciwstarzeniowo, stąd sprawdzi się szczególnie przy trądziku wieku dorosłego.

Prawidłowa pielęgnacja skóry trądzikowej to milowy krok do nieskazitelnej skóry pozbawionej niedoskonałości. Pamiętać jednak należy że trądzik jest chorobą, a zatem wymaga konsultacji z dermatologiem.